In 1940 worden de provincieraden verboden en krijgen acht van de negen provinciegouverneurs een Duits ambtsverbod. Geleidelijk zullen alle gouverneurs vervangen worden door meer volgzame of zelfs collaborerende bestuurders. In 1940 wil het Duitse bezettingsbestuur onder de noemer van een ‘deconcentratie’ de macht van de gouverneur flink uitbreiden, maar die hervorming van de Belgische provinciewet komt er niet. Ook de pogingen van het Vlaams Nationaal Verbond(VNV) om via ‘interprovinciale diensten’ een soort Vlaamse schaduwministeries op te richten, komen nooit van de grond.
In de praktijk nemen de taken van de provincies toe. Ten eerste kan de gouverneur de benoemingen van collaborerende oorlogsburgemeesters blokkeren door te weigeren de kandidaturen door te sturen. Dit gebeurt in de eerste helft van de bezetting vooral in Brabant en sommige Franstalige provincies. Ten tweede nemen de controlerende bevoegdheden toe, met name in de voedselvoorziening. De bezetter doet veel beroep op provinciebesturen om hun bevelen aan de gemeenten en steden te centraliseren. Er ontstaat een zekere spanning met secretaris-generaal Romsée, die de controle op de burgemeesters wil centraliseren bij Binnenlandse Zaken.
De eerste jaren blijven deze uitgebreidere taken en bevoegdheden van de provinciebesturen voor een deel bestaan. De provincies spelen een belangrijke rol in de zuivering van het administratieve en politieke personeel van steden en gemeenten. Maar ook andere taken vergen meer decentrale controle, zoals de voedselvoorziening en de heropbouw.
Wouters, Nico. De Führerstaat: overheid en collaboratie in België (1940-1944). Tielt: Lannoo, 2006.
Wouters, Nico. Oorlogsburgemeesters 40/44: lokaal bestuur en collaboratie in België. Tielt: Lannoo, 2004.
.jpg)
