Een korte definitie
Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreren ca. 100.000 Belgen met de Duitse bezetter. Zij doen dat om persoonlijke en/of politiek-ideologische redenen. Collaboratie impliceert een doelbewuste en vrijwillige samenwerking om de politiek van de bezetter en diens doelstellingen te helpen realiseren. Dat onderscheidt collaborateurs van Belgen die met de bezetter samenwerken omdat ze er uit hoofde van hun functie toe verplicht zijn en/of om het algemeen belang te dienen. Na de oorlog, slagen Vlaams-nationale collaborateurs erin een deel van de publieke opinie in Vlaanderen te overtuigen van hun goede bedoelingen. Zo komt de erfenis van de collaboratie in communautair vaarwater terecht.
Hoofdartikelen
Collaboratie: Vlaanderen - Wallonië
Politieke collaboratie
Diverse politieke bewegingen streven hun politiek-staatkundige doelen na met de hulp van de bezetter, wat een onderwerping aan Hitler en het absorberen van de nationaal-socialistische ideologie impliceert.
Het VNV
Deze Vlaams-nationalistische partij zet in 1940 zijn programma opzij voor de onvoorwaardelijke collaboratie en voor het streefdoel de nationaal-socialistische eenheidspartij in Vlaanderen te worden. Het werkt daarvoor op alle fronten samen met de bezetter en spant zich in om soldaten te leveren voor de Duitse oorlogsvoering, vooral aan het oostfront.
De DeVlag
Deze stroming, die Vlaanderen aan wil hechten bij Duitsland in een Groot-Duits rijk, krijgt de steun van de Duitse SS en zorgt ervoor dat in de zomer van 1944 de Duits-Vlaamse Arbeidsgemeenschap (DeVlag) het Vlaams Nationaal Verbond kan uitrangeren.
Rex
Deze rechts-populistische partij van Léon Degrelle transformeert in de collaboratie snel tot een Groot-Duitse partij in Franstalig België die ook de strijd aan het oostfront steunt.
Arbeidsorde - Dietse Militie/Zwarte Brigade - Hilfsfeldgendarmerie - Mouvement des Femmes rexistes/Foi dans la Vie - Veiligheidskorps DeVlag - Vlaams Nationaal Vrouwenverbond - Vlamingen in Sicherheitsdienst-Sicherheitspolizei -Vlamingen/Franstalige Belgen in Abwehr - Waalse Landsleiding - Zivilfahndungsdienst / Formations A
Militaire collaboratie
Deze dienstname in het Duitse leger of in een gewapende collaborerende formatie wordt aangemoedigd door de collaborerende politieke partijen, hoewel ook vele apolitieke militaire collaborateurs om den brode of om persoonlijke redenen dienst nemen. De meesten komen terecht aan het oostfront, hoewel ook veel Belgen dienst doen in tal van gemilitariseerde h hulptroepen van de bezetter of Duitse politiediensten.
Fabriekswacht / Vlaamse Wacht Brigade / Vlaamse Flakbrigade - Sturmbrigade / Division Langemarck - Sturmbrigade Wallonien - Vlamingen in) Kriegsmarine - Vlamingen/Franstalige Belgen in Organisation Todt - Vlamingen/Franstalige Belgen in) Nationalsocialistisches Kraftfahrkorps
Bestuurlijke collaboratie
Er is een brede bestuurlijke collaboratie bij de gemeente- en provinciebesturen, maar ook in politiediensten en in sociaal-economische controle-organisaties. Voorbestuurders die de bezetter niet van dienst willen zijn, is de lijn tussen wettelijk geoorloofde samenwerking en bestuurlijke collaboratie dun.
.jpg)
Culturele collaboratie
Dit breed koepelbegrip omvat schilders, beeldhouwers, schrijvers, musici, acteurs, filmmakers, journalisten , wetenschappers, intellectuelen en sportlui die hun activiteiten ten dienste stellen van de bezetter en zijn collaborerende medestanders, uit allerlei verschillende motieven. De bezetter ondersteunt actief culturele activiteiten die de samenwerking met Duitsland bevorderden.
.jpg)
Duits-Vlaamse Cultuurdagen - Provinciale Cultuurraden en Interprovinciale Cultuurraad - Podiumkunsten - Sport
Intellectuele collaboratie
Zowel in het zuiden als in het noorden van het land zijn er ook enkele intellectuelen die beslissen om zich te associëren met de media (tijdschriften, dagbladen, radio) die afhangen van de Propaganda-Abteilung.
Economische collaboratie
Waar het volgens het Belgisch Strafwetboek gaat om het leveren van goederen en diensten aan de bezetter, toont de realiteit een complex landschap waar Belgische bedrijfsleiders en bankiers onder de condities van de zogenaamde Galopindoctrine zaken kunnen doen met de bezetter.
Industrie & Handel - Arbeid
Verklikking
Uit politieke, administratieve of louter persoonlijke motieven wordt vaak informatie verschaft aan de bezetter die medeburgers in gevaar brengt door ze bloot te stellen aan vervolging als leden van het verzet, werkweigeraars en allerhande andere onderduikers zoals Joden, geallieerde piloten en verbrande geheimagenten.
Sociologische componenten
Jeugdcollaboratie
Elke collaborerende partij heeft haar eigen jeugdbewegingen die financiële steun krijgen van de Duitse Hitlerjugend (HJ) en het monopolie op de jeugdwerking in bezet België krijgen. Oudere jeugdcollaborateurs krijgen een militaire vooropleiding om hen klaar te stomen voor militaire collaboratie.
Algemeen Vlaams Nationaal Jeugdverbond - Dinaso-Jongeren - Jeunesse rexiste / légionnaire - Nationaal-Socialistische Partij in Vlaanderen - Vlaamse Hitlerjeugd- Vlaamse Jeugd
Actoren
.jpg)
.jpg)
Oostkantons
Naoorlog en naoorlogse beeldvorming van de collaboratie
Zeker tijdens de naoorlogse Koningskwestie ontstaat een sterk gepolitiseerde beeldvorming langs de communautaire breuklijn, waarbij het Vlaams-nationalisme vanaf de jaren 1950 van de eis tot amnestie voor collaborateurs een strijdpunt maakt. Zo geraakt de collaboratie in de beeldvorming verbonden met Vlaanderen, terwijl Franstalig België zich vereenzelvigt met het verzet en de collaboratie van Rex verdringt. Het zorgt geregeld voor politieke koortsopstoten.
.jpg)
