Slag om de Ardennen - 20 december 1944 - "Institut Notre-Dame" in Bastenaken

Hoewel Bastenaken op 10 september 1944 werd bevrijd, werden de lessen op het Institut Notre-Dame in november slechts gedeeltelijk hervat. Een paar weken later bevond de school zich in het hart van het Ardennenoffensief, dat op 16 december 1944 begon.

De dag na het offensief gingen de laatste leerlingen die dat nog konden terug naar huis. Na de 18e werd het onmogelijk om de stad nog te verlaten. In het schoolgebouw van het Institut Notre-Dame (Onze-Lieve-Vrouwe-Instituut) bevonden zich nog steeds enkele honderden leerlingen en ongeveer 50 zusters, die al snel gezelschap kregen van zo'n 600 tot 700 burgers. In de kelders werd een aantal schuilplaatsen ingericht, zoals de ‘rode gang’, die verwees naar de kleur van de stoeptegels, of de ‘grijze gang’, die naar de muren verwees. De zusters schuilden in de stookruimte.

Op 20 december bombardeerden de Duitsers de stad. Een granaatscherf schoot door de kolenkelder, raakte de ciborie en verwondde toen moeder-overste zuster Emmanuel Didier. Zij was het eerste burgerslachtoffer van het offensief. Een andere zuster liep een zware verwonding aan haar been op. De stad werd volledig omsingeld, maar brigadegeneraal Anthony McAuliffe weigerde zich over te geven. McAuliffe betitelde de Duitsers als “Nuts” (halvegaren) en liet dit zelfs woordelijk in zijn reactie op de Duitse eis tot overgave opnemen. Naast de burgers die hierheen waren gevlucht, waren er ook gewonde Amerikaanse soldaten. Eén klaslokaal werd omgebouwd tot een operatiezaal. De omstandigheden waren moeilijk. Er was maar één burgerarts aanwezig en er was een tekort aan medicijnen en verdovingsmiddelen. Matrassen en stretchers werden gereserveerd voor de gewonden. Anderen, vooral de leerlingen, werden in stoelen gepropt. Bij elk bombardement vreesde men het ergste. Ondanks de erbarmelijke omstandigheden, de luizen en de door de vrieskou veroorzaakte bronchiale longontsteking wisten de vluchtelingen te overleven. Water kwam uit natuurlijke bronnen. Gelukkig waren er nog steeds aardappelen, bonen en erwten om te eten. Ondanks de bombardementen werd het kerstfeest gevierd en werden er kleine cadeautjes uitgedeeld en liedjes gezongen. Op 30 december begonnen de eerste evacuaties. Op 2 januari 1945 werden de overgebleven mensen eindelijk geëvacueerd naar Arlon in Amerikaanse vrachtwagens.