Op 30 april 1943 is Roger, een jonge Gentenaar, aanwezig bij het vertrek van zijn vader, Marcel. Die stapt in een trein, op weg naar Duitsland en zijn fabrieken. Hij behoort tot de 200.000 Belgen die moeten vertrekken na de invoering van de verplichte tewerkstelling in oktober 1942. Marcel wordt naar Dessau in Duitsland gestuurd.
Instelling : Historische huizen Gent
Collectie : Tentoonstelling Gekleurd Verleden, familie in oorlog
Auteursrecht : Historische huizen Gent
De kleine Roger moet voortaan leren ver van zijn vader te leven.
Roger krijgt soms nieuws van zijn vader. Hoewel de brieven gecensureerd zijn, bevatten ze toch enkele nieuwtjes. Marcel woont in Dessau in een kamp voor arbeiders uit West-Europa. Als timmerman helpt hij bij de bouw van houten barakken. De werkdagen zijn lang maar de mannen worden betaald, kunnen medische zorgen ontvangen en worden behoorlijk gevoed. Ze hebben ook recht op wat ontspanning: uitstapjes op zondag, bioscoopbezoek of sport.
Instelling : Historische huizen Gent
Collectie : Tentoonstelling Gekleurd verleden, familie in oorlog
Auteursrecht : Historische huizen Gent
Roger en zijn moeder ontvangen een deel van het loon van Marcel. Daarmee kunnen ze overleven.
Tijdens het verlof van Marcel keert de situatie. In theorie kunnen de verplicht tewerkgestelden enkele dagen verlof krijgen. Deze regel wordt niet altijd gerespecteerd door de Duitsers. Maar weinig Belgische arbeiders krijgen toestemming om naar hun land terug te keren. Marcel hoort bij de gelukkigen: hij krijgt enkele dagen verlof om het huwelijk van zijn zus bij te wonen.
Maar Marcel wil niet terugkeren naar Dessau en hij besluit zijn kans te wagen.
Zoals vele andere jonge mannen duikt hij onder. Hij voegt zich bij de talrijke werkweigeraars die niet willen gaan werken voor het Derde Rijk. Ofwel hebben die zich nooit aangemeld op de dag van hun vertrek (ongeveer 17.000 arbeiders), ofwel hebben ze, zoals Marcel, hun verlof aangegrepen om te vluchten .
Jammer genoeg wordt de vader van Roger snel gevat door de Duitsers. Hij wordt weer naar zijn oorspronkelijk kamp gestuurd. Zijn behandeling wordt er niet strenger op, maar voortaan heeft zijn familie geen recht meer op een deel van zijn loon. Roger en zijn moeder moeten zich er zelf doorheen slaan. Gelukkig krijgen ze wat hulp van Rogers grootmoeder.
Instelling : Historische huizen Gent
Collectie : Tentoonstelling Gekleurd verleden, familie in oorlog
Auteursrecht : Historische huizen Gent
Roger en zijn moeder hebben het moeilijk om te overleven aan het einde van de oorlog. Ze hebben aan alles tekort en de geallieerde bombardementen worden steeds gevaarlijker. Gelukkig is de bevrijding nabij. In september 1944 woedt in Gent de strijd tussen Duitse en Poolse soldaten en Roger en zijn moeder zoeken beschutting in de kelder. De geweren, de schoten, de duisternis,… Roger heeft veel schrik.
Na de bevrijding wachten Roger en zijn moeder ongeduldig op de terugkeer van Marcel. Ze weten helemaal niet waar hij is. Keert hij weer? En zo ja, wanneer?
In werkelijkheid is Marcel aan het einde van 1944 door de Duitsers vrijgelaten. Vanwege het oprukken van de Sovjets laten ze toe dat de arbeiders naar huis terugkeren. Marcel gaat op weg, eerst per fiets, daarna te voet. Maar in Koblenz, ten westen van Frankfurt, is hij gedwongen te stoppen. Hij is immers te ziek om verder te gaan. Marcel wordt verzorgd door een verpleegster, de dochter van de burgemeester. Na drie maanden kan hij eindelijk zijn tocht naar huis voortzetten. Roger ziet zijn vader opgelucht weer. Hij heeft hem niet meer gezien sinds zijn vertrek in 1943.
De Wever, Bruno, Martine Van Asch, and Rudi Van Doorslaer, eds. “Getuigenis Roger Rombaut.” In Gekleurd Verleden: Familie in Oorlog, 63–67. Tielt: Lannoo, 2010
