De centrale overheid is geen coherent geheel met een georganiseerd verzet. De verzetsdaden van de ambtenaren zijn erg verschillend naar gelang de ministeriële departementen. Ze gaan van een afwachtende houding, ongehoorzaamheid tot clandestiene acties.
In mei 1940 zijn de openbare diensten in handen van de bezetter. Volgens de bepalingen van het burgerlijke mobilisatieboekje blijven de meeste overheidsfunctionarissen op hun post en opteren ze voor een politiek van het minste kwaad. Velen denken dat open verzet geen kans van slagen heeft.
Stilaan kiezen sommige ambtenaren voor een andere attitude. Bij het uitvoeren van Duitse opdrachten hanteren ze een zekere traagheid, soms zelfs een totale inertie. Deze kleinere ongehoorzaamheden zijn eerder het gevolg van een patriottische ingesteldheid, die een totale controle van de bezetter wil vermijden, dan een echte administratieve sabotage die het systeem wou ondermijnen.
Jonge ambtenaren van Economische Zaken, Financiën, Werkgelegenheid en Sociale Voorzorg vormen van 1940 een studiegroep, Le groupement d’études économiques (Economische Studiegroep). De stuwende kracht van deze groep is Jean-Charles Snoy et d’Oppuers, secretaris-generaal van economische zaken, die hiervoor ter beschikking wordt gesteld. Hun doel op korte termijn is het bewaken, beïnvloeden en coördineren van de beslissingen die door de ministeries genomen worden om de integratie van België in het grote Reich tegen te gaan. Op langere termijn wil dit semigeheim netwerk een bezinningsplaats zijn ter voorbereiding van de politiek op socio-economisch en administratief vlak na de oorlog. Deze studiegroep zal officieel erkend worden als burgerlijke verzetsbeweging. Maar de ambtenaren die er deel van uitmaakten zullen beschouwd worden als ‘goede patriotten’ zonder het statuut van verzetslui te krijgen.
Bibliografie
Kesteloot Ch., ROCHET B., Gérer le « moindre mal » : Administration et occupation, le cas de la Belgique, dans Baruch M-O. (dir.), Faire des choix ? Les fonctionnaires dans l’Europe des dictatures 1933-1948, Paris, La Documentation française, 2014, pp. 189-207.
ROCHET B., L’impact de la Seconde Guerre mondiale sur les pratiques administratives, dans Pyramides, Revue du Laboratoire d’Etudes et de Recherches en administration publique, Bruxelles, n°10, 2005, pp. 167-188.
