België in oorlog / Artikels

Geheim Leger (Het)

Thema - Verzet

Auteur : Maerten Fabrice (Instelling : CegeSoma)

Met meer dan 54.000 erkende leden lijkt  het Geheim Leger veruit de sterkste verzetsbeweging te zijn aan  de  vooravond van de landing van de geallieerden. De organisatie kent echter ups en downs. 

Een veelbelovend begin, een bijna fataal isolement

Bij de militairen die aan het hoofd staan van de organisatie is de wil om deel te nemen aan de bevrijding van het land al aanwezig in het begin van de zomer van 1941. De kwaliteit van de toenmalige kaders laat de beweging toe zich te versterken tussen de herfst van 1941 en de lente van 1942. Maar de steeds duidelijker perceptie door de bezetter van het potentiële gevaar van de groep en het gebrek aan ervaring in de clandestiene strijd leiden tot arrestatiegolven die bijna het einde betekenen van de organisatie. Het risico is in de herfst van 1942 des te groter omdat, wat toen het Belgisch Legioen genoemd wordt, geen enkel contact meer heeft met Londen, na de terugkeer uit Groot-Brittannië van haar leider, commandant Charles Claser, in de zomer van 1942. Deze heuse contactbreuk is het gevolg van groot misverstand tussen Claser en de belangrijkste leden van de Belgische regering, die de royalist Claser  verwijten dat hij van zijn beweging een instrument wil maken om de macht van de koning te versterken.  Dit verwijt is niet ongegrond, maar wat de Belgische regering onvoldoende ziet is dat de autoritaire projecten die aan de basis liggen van Belgisch Legioen bij de oprichting ervan aan het eind van de zomer in 1940, sindsdien plaats gemaakt hebben voor een oprecht verlangen om de bezetter uit België te verdrijven in het belang van het land en van de koning.

claser-267979.jpg
Instelling : CegeSoma
Auteursrecht : CegeSoma
Oorspronkelijke legende : Charles Claser s.d.

Een trage consolidatie

bastin-30353.jpg
Instelling : CegeSoma
Auteursrecht : CegeSoma
Oorspronkelijke legende : Colonel Jules Bastin

Gelukkig voor het Belgische Legioen wordt Claser na zijn arrestatie in november 1942 vervangen door kolonel Jules Bastin en kan de dialoog met Londen opnieuw worden aangeknoopt. Maar begin 1943 zijn de netwerken met Londen nog steeds zeer zwak en de vijand profiteert van de naïviteit, de roekeloosheid en het ongeduld van de leiders om wat nu het Leger van België wordt genoemd in de val te lokken. Veel kaders, waaronder Bastin trappen erin. De beweging  is opnieuw helemaal gedesorganiseerd. Maar bepaalde leidinggevenden kunnen ontsnappen uit de handen van de Duitse politie en de organisatie geduldig weer opbouwen in verschillende delen van het land. Hun inspanningen, en vooral die van de opvolger van Bastin, kolonel Yvan Gérard, worden aangemoedigd door de Londense regering die in de zomer van 1943, niet alleen instructies maar ook oorlogsmateriaal stuurt naar de organisatie. In maart 1944 vindt de eerste levering van wapens en explosieven plaats, na het einde van de eerste voorlopige zendingen in oktober 1943. In totaal krijgt de organisatie 1789 containers met militair materieel. 

Tijd voor de gewapende strijd

Op 8 juni 1944 begint de sabotage van communicatiekanalen en transportmiddelen die gebruikt worden door het Duitse leger. In minder dan drie maanden zijn 95 spoorwegbruggen, 12  wegenbruggen en 15 sluizen vernield of beschadigd. Bovendien zijn 17 tunnels geblokkeerd en worden  116  ontsporingen uitgelokt, waarbij 285 locomotieven en 1365 wagons buiten gebruik zijn. Daarnaast worden verschillende ondergrondse kabels en verschillende telefooncentrales onbruikbaar gemaakt. Bij de bevrijding  wint de organisatie kostbare tijd voor de geallieerde troepen door hen te informeren, te leiden en door units op te stellen die moeten helpen bij het ‘opruimen’ van de overblijvende resten van het Duitse verzet. In ieder geval speelt de beweging een bepalende rol bij het  vrijwaren van de haven van Antwerpen. De demobilisatie wordt snel uitgevoerd, al  vanaf 15 oktober 1944.

Een eindelijk eengemaakte beweging

Al deze operaties zijn gestuurd door luitenant-generaal Jules Pire, die aan het hoofd staat  van het Geheim Leger (de officiële naam van de beweging vanaf juni 1944) na de verdwijning  van kolonel Gérard in maart 1944. Tijdens de laatste maanden van de bezetting leidt hij een stevige  structuur, die steunt op een royalistisch kader en bekommerd is om de ordehandhaving. Tegelijk houdt hij vast aan politieke neutraliteit, die als onontbeerlijk wordt gezien om het prioritaire doel te bereiken: helpen de vijand te verjagen. Deze ingesteldheid laat de beweging toe in bijna alle sociale lagen te recruteren. De beweging betreurt het verlies van ongeveer 4000 leden, ook al zijn vele daarvan tevens bij andere clandestiene organisaties betrokken.

as-aoAt-1944-photo-27911.jpg
Instelling : CegeSoma
Auteursrecht : CegeSoma
Oorspronkelijke legende : Geheim Leger. 5de Sectie van de groep D., Sect. 5, Zone V, Groep D. 20 augustus 1944

Bibliografie

Marquet, Victor, Bijdrage tot de geschiedenis van het Geheim Leger 1940-1944, Brussel, Pygmalion/Unie der Verbroederingen van het Geheim Leger, 6 delen, 1991-1995.]

Deze pagina citeren
Geheim Leger (Het)
Auteur : Maerten Fabrice (Instelling : CegeSoma)
https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/artikels/geheim-leger-het.html