De socialist Hendrik de Man (1885- 1953) maakt in de jaren twintig van de vorige eeuw naam met een kritiek op het gangbare marxisme in de Europese sociaaldemocratie. Zijn Psychologie van het Socialisme (1926) en De Socialistische Idee (1933) verschijnen in vele talen.
Als lid van de Belgische Werkliedenpartij (BWP) probeert hij met het
Plan van de Arbeid vanaf 1933 een dam op te werpen tegen de gevolgen van
de economische crisis. Zijns inziens het beste antwoord op de groeiende
invloed van het fascisme. Als minister van Openbare Werken (1934-1935)
en als minister van Financiën (1936-1938) slaagt hij er niet in het tij
te keren : de Man acht de parlementaire democratie niet in staat de
invloed van de geldmachten te breken. Een oplossing zoekt hij in een
sterke autoritaire staat.
Tijdens de eerste bezettingsmaanden is hij de belangrijkste raadgever van Leopold III en de koningin-moeder. Ze delen de opvatting dat een Nieuwe Orde het beste uitgangspunt is voor een herstel van vrede en sociale rechtvaardigheid. Pogingen van Leopold III om zelf te regeren stuiten op tegenstand van Hitler die aan een militair bestuur met het oog op een voortgaande oorlog de voorkeur geeft. Zelfs het Manifest van juni 1940 waarin de Man, sinds mei 1939 partijvoorzitter, het einde van de BWP decreteert, brengt de bezetter niet op andere gedachten.
Na met de Unie van Hand- en Geestesarbeiders (UHGA) de grondslag te hebben gelegd voor een corporatistische ordening is zijn rol uitgespeeld. Als hem in het voorjaar van 1941 verboden wordt in het openbaar te spreken, trekt hij zich terug in de Franse Haute-Savoie. Vandaar wijkt hij in 1944 uit naar Zwitserland, waar hij tot aan zijn dood in 1953 in ballingschap leeft.
Brélaz, Michel. Henri de Man: Une Autre Idée Du Socialisme. Genève: Antipodes, 1985.
Claeys-Van Haegendoren, Mieke. Hendrik de Man: persoon en ideeën. Antwerpen: Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1974.
Van Haegendoren, Mieke. Hendrik de Man: Een Biografie. Mens En Tijd. Antwerpen: De Nederlandsche boekhandel, 1972.
