Alice wordt geboren op 26 april 1907 in Farciennes; haar vader is mijnwerker, haar moeder huisvrouw. Ze verliest haar vader op zevenjarige leeftijd. Het jaar daarop hertrouwt haar moeder met een dagloner. Omwille van zijn alcoholisme en brutaal gedrag kan Alice hem nauwelijks uitstaan. Waarschijnlijk wil ze daarom het ouderlijk huis zo snel mogelijk verlaten en trouwt ze in december 1925 met een mijnwerker. Maar haar huwelijksleven is van korte duur want al in de jaren 1930 werkt ze als ‘alleenstaande’ gouvernante, hoewel ze officieel getrouwd blijft tot het overlijden van haar man in 1960.
Ze laat zich vanaf dan en voor de rest van haar leven Juffrouw Cheramy noemen, en is in het decennium voor de Tweede Wereldoorlog in dienst van de Cols, een familie uit de hoge Antwerpse burgerij. Vanaf 1938 werkt ze voor rekening van Ludovic Cols en zijn vrouw Yvonne Meeus.
Alice Cheramy raakt vlug geïntegreerd in deze familie en zij komt nog dichter bij haar werkgeefster te staan als gevolg van de gedeelde ervaring van de vlucht naar het zuidwesten van Frankrijk in de lente en zomer van 1940, die resulteert in de scheiding van het echtpaar Cols. Alice installeert zich vanaf begin september 1940 in Elsene samen met Yvette Meeus en haar vier kinderen. Ze blijft tot aan de dood van Yvonne in 1990 bij haar in dienst, eerst als gouvernante voor de kinderen en vervolgens als gezelschapsdame.
In de lente van 1943 wordt ze aangeworven door de inlichtingendienst Clarence en onmiddellijk belast met het verzekeren van de verbindingen en het transport van berichten in de provincie Brabant. Haar overste, zakenman en hoge ambtenaar Franz Leemans, onderstreept direct na de oorlog haar toewijding en benadrukt dat ze nooit terugdeinsde voor gevaar of voor de soms grote vermoeidheid als gevolg van de lange fietstochten. Hij voegt er aan toe dat zij ondanks de vaak delicate situaties er dankzij haar bekwaamheid en koelbloedigheid altijd in slaagde om ongedeerd te ontkomen en de haar toevertrouwde documenten te bezorgen. Als beloning wordt ze in juni 1946 voorgedragen als hulp van eerste categorie door Hector Demarque, de chef van Clarence.
Na de demobilisatie van 15 september 1944 vervoegt ze de ‘Mouvement Léopold’ vanaf zijn oprichting in december 1945. Deze structuur, opgericht door Franz Leemans, heeft als doel de terugkeer van Leopold III naar België te begunstigen. Als machtig wapen in handen van de secretaris van de koning, Jacques Pirenne, kan de ‘Mouvement Léopold’ genieten van de steun van zowel oud-premier Paul van Zeeland, een vertrouweling van Leemans, als van de steun vanuit diverse financiële milieus.
Omdat zij vanaf begin 1946 de organisatie van de beweging in handen neemt, wint Alice Cheramy door haar toewijding en doeltreffendheid al vlug het vertrouwen van de machtige figuren rondom haar, zelfs in die mate dat zij bij andere leiders van koningsgezinde bewegingen ergernis en jaloezie opwekt. Zo is het dankzij haar dat op grote schaal, vooral in Brussel en Wallonië, talrijke aanplakbiljetten, affiches, foto’s, postkaarten, vlugschriften, kalenders en publicaties ten voordele van de koning verspreid worden. Ook engageerde zij zich in grote mate voor de organisatie van het Heizelcongres van november 1947 om de koningskwestie op te lossen. Zij coördineerde de organisatie van de bezoeken van verschillende vertegenwoordigers van de Belgische maatschappij aan de koning in Parijs en vooral in Prégny. Zij hield zich bezig met het organiseren van de campagnes om handtekeningen te verzamelen om de wet van 19 juli 1945 betreffende de onbevoegdheid van Leopold III om te regeren af te laten schaffen. Tenslotte verzamelde zij via informanten van de Beweging, vooral vertegenwoordigd in de Waalse industriebekkens, allerhande inlichtingen over de acties van de tegenstanders van de koning.
Aan al deze activiteiten moet ook haar vanaf 1949 kenbaar gemaakte rol van bemiddelaar tussen de Antwerpse koningsgezinde L III-militie en de naasten van de koning, zoals zijn secretaris Jacques Pirenne of de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken Albert De Vleeschauwer, nog worden toegevoegd. Aan deze laatste overhandigt zij ook rapporten afkomstig van haar organisatie over ‘verdachte vreemdelingen’. Bovendien vraagt de Staatsveiligheid haar vanaf 1948 of ze bereid is om in samenwerking met de Amerikanen binnen haar organisatie een ‘stay-behind’-netwerk te organiseren, in het vooruitzicht van een Sovjetrussische inval in België. Alice Cheramy aanvaardt de opdracht op voorwaarde dat haar organisatie binnen een Belgisch en niet in een Amerikaans kader functioneert. Deze aanwijzingen laten vermoeden dat Cheramy haar organisatie ten dienste heeft gesteld van de anticommunistische strijd. Het is ook bewezen dat ze tenminste tot 1955 informatie over anti-royalistische acties verzamelde en deze inlichtingen doorspeelde aan de entourage van Leopold III.
Na de troonsafstand van Leopold III probeert Cheramy om samen met andere aanhangers van de koning de teleurgestelde ultra-leopoldisten te groeperen met als doel zich te verzetten tegen elke hervatting van de anti-dynastieke actie, beginnend met een “Rassemblement des patriotes” gelanceerd in 1950. Deze onderneming begint al vlug te stokken en Cheramy schijnt zich in het daaropvolgend decennium tevreden te stellen met het regelmatig tonen van haar trouw aan de koninklijke familie via een ‘Mouvement Léopold’ (die zich nu officieel enkel nog tot deze functie beperkt). Zij maakt van haar uitstekende contacten met Léopold III en Prinses Lilian gebruik om bij hen te bemiddelen ten voordele van verschillende personen.
De politieke crisis ontstaan na de problemen volgend op de onafhankelijkheid van Kongo in de zomer van 1960, leiden bepaalde rechtse kringen ertoe om de werking van de staat in vraag te stellen. In deze context wordt Alice Cheramy in de herfst van 1960 door Paul van Zeeland gevraagd om een aantal persoonlijkheden die dicht bij hem staan te verzamelen, om na te denken over een hervorming van de parlementaire instellingen. Cheramy is schijnbaar de spilfiguur van een groep die meerdere malen samenkomt om een anti-parlementair, koningsgezind en ultra-liberaal programma op te stellen dat vijandig staat tegenover de traditionele politieke partijen, en om te proberen kandidaten te laten verkiezen die deze ideeën delen.
Elke verwijzing naar deze groep verdwijnt vanaf maart 1962, het moment waarop Alice Cheramy solliciteert om deel uit te maken van de Belgische Atlantische Vereniging (BAV) als lid van de raad van bestuur en als voorzitster van de sectie regionale groeperingen. In en rond deze vzw, opgericht in september 1961 om de NATO te promoten bij de Belgische bevolking, ziet ze vertrouwde gezichten terug zoals dat van de secretaris-generaal Jacques Pirenne of van de ‘peter’ van de vereniging, Paul van Zeeland, één van de drie vicevoorzitters van het overkoepelend orgaan de ‘Atlantic Treaty Association’. Als bewijs van het vertrouwen dat in Cheramy gesteld wordt, wordt zij vanaf maart 1963 benoemd tot algemeen secretaris van het BAV en van het Belgisch Comité voor het Atlantisch Instituut, verantwoordelijk voor het Belgisch aandeel in de financiering. Hoewel Cheramy na 1965 niet meer voor het Atlantistich Instituut lijkt te werken, blijft ze wel algemeen secretaris van het BAV tot november 1987.
Deze discrete, intelligente, dappere en bereidwillige dame is nog coördinator van de activiteiten naar aanleiding van de 40ste verjaardag van het BAV wanneer ze sterft op 11 januari 2007, 3 maanden voor ze honderd zou worden. Dat is ruim na het grootste deel van de notabelen die ze zonder complexen en tot hun grote tevredenheid ontmoette in haar strijd tegen de Duitse bezetter en vooral de strijd voor het behoud van een wereld die door de sociale en politieke omwentelingen van de Tweede Wereldoorlog in gevaar werd gebracht.
Maerten Fabrice, « Cheramy, Alice », in Nouvelle biographie nationale, Bruxelles, Académie royale de Belgique, t. 15, 2019, p. 49-51.
