De “Groep G” of « Algemene sabotagegroep van België - Groupement Général de Sabotage de Belgique » was een emanatie van de U.L.B. en meer in het bijzonder van een deel van de Studiekring Vrij Onderzoek. Vrij laat pas werd hij door “Londen” geprezen om zijn technisch meesterschap inzake economische sabotage en om de precisie van zijn ingrijpen. De groep bestond sedert 1940 maar werd pas echt actief in 1942. Zijn erkenning werd pas definitief na het lukken van de « Grande Coupure », het onklaar maken van de hoofdkabels van het electriciteitsnet medio januari 1944.
Maar wat hield deze sabotage eigenlijk in ?
Maandenlang bereidde een “Technisch bureau” van de staf van de “Groep G” o.l.v. Charles Mahieu (1916-1944), een van de directe adjuncten van Jean Burgers, de sabotage in kwestie voor. Om het « rendement » van de operatie te optimaliseren, aarzelde Mahieu niet om raad te vragen aan verschillende van zijn oud-professoren aan de U.L.B. (Baudoux, De Groote, Lameer,…) om precies die electriciteitsmasten te kunnen kiezen waarvan de vernieling het beste resultaat zou opleveren. Uiteindelijk selecteerden Charles Mahieu en Henri Neuman 28 masten die op slecht bereikbare plaatsen stonden om de herstelling ervan te bemoeilijken… Daarna werden de vernielingsploegen die met dynamiet konden omgaan en de beveiligings- en bewakingsequipes gevormd.
Midden januari 1944 was alles klaar. Als tijdstip van de operatie werd gekozen voor de nacht van 15 op 16 januari.
Alles gebeurde tussen 20 en 23 uur. Een dertigtal ontploffingen maakten de grote electricteitsmasten onklaar vanaf de Borinage op een as La Louvière-Court-Saint-Etienne-Charleroi tot Luik toe om te eindigen bij Bressoux en Visé. Andere vernielingen grepen plaats in Vlaanderen in de omgeving van Kortrijk, Dendermonde en Aalst. Het doel was steeds hetzelfde: de energievoorziening onderbreken van de fabrieken die voor de Duitsers produceerden.
De operatie werd uiteindelijk een groot succes. Geen enkele sabotageploeg werd door de vijand onderschept; 20 masten werden volledig vernield en acht andere zwaar beschadigd waardoor - en dat was de bedoeling - de electriciteitskabels knapten ; als men Henri Bernard, een van de eerste historiografen van het verzet, mag geloven zou dit de nazi-oorlogsindustrie 10 miljoen werkuren hebben gekost met gevolgen tot in het Rijnland … Maar Duitse verslagen uit maart 1944 noemden de impact op het terrein kleiner, zonder evenwel het belang van de vernielingen te ontkennen.
Het Rijnland was dus waarschijnlijk niet echt getroffen door de sabotage en een deel van het stroomverlies was mogelijk opgevangen door een spanningsomschakeling met de gebieden waar de ontploffingen geen gevolg hadden gehad. Maar het resultaat mocht er toch zijn. Het arsenaal van Cuesmes lag stil en de Carbochimique van Tertre bijna ; een kwart van de productie bleek definitief verloren. Ook werd het werk in de Henegouwse steenkoolmijnen in de week van 23 tot 30 januari 1944 zwaar verstoord. Voor de heropstart van de mijnen van Centre en Borinage bleek het nodig ze beurtelings slechts twee dagen per week te laten werken tot de stroomvoorziening (pas aan het einde van de maand) helemaal hersteld was. Bovendien konden de fabrieken Gilson en Boël van La Louvière gedurende een tweetal weken niet functioneren terwijl ze gewoonlijk een dertig ton staal per dag produceerden. Idem in Charleroi voor de Usines Sapea en voor de fabrieken van la Providence waar drieduizend arbeiders technisch werkloos waren. Om dezelfde reden moesten de Henricot-fabrieken te Court-Saint-Etienne 1500 werklui naar huis sturen.
Maar vooral: de bezetter was volkomen verrast . Dit had hij niet voorzien en hij wist nu dat een verzetsorganisatie in staat was om hem uit te dagen met een gecoördineerde operatie in het hele land (of bijna: Vlaanderen was duidelijk minder getroffen dan Wallonië). En het betrof wel degelijk een nevralgiek punt : de zware industrie die van levensbelang was voor de Duitse oorlogsindustrie. Nog belangrijker was dat de Britten nu echt overtuigd waren van de efficiëntie van de « Groep G » die met de “coupure” zijn adelsbrieven verdiend had en die voortaan “op materieel en moreel vlak” zonder veel voorbehoud door Londen zou gesteund worden. Het vernielen van de hoofdkabels was ongetwijfeld een van meest bijzondere acties van het verzet. Zij had belangrijke gevolgen op allerlei vlak… zonder geweld en zonder doden.
.jpg)
Alexandre Marcellin, La « nuit fantastique » du 15 au 16 janvier 1944, dans Le Soir du 16 janvier 1974.
Neuman Jean, Avant qu'il ne soit trop tard, portraits de résistants : Altenhoff, Burgers, Ewalenko, Leclercq, Mahieu, Pineau, Vekemans, Wendelen et les
autres, Gembloux : Duculot, 1985
Ugeux, William, Le « Groupe G » (1942-1944). Deux héros de la Résistance : Jean Burgers et Robert Leclercq, Paris/Bruxelles, Elsevier/Sequoia, 1978.
Le Groupe G / « La Grande Coupure », dans Pourquoi Pas ? du 9 mars 1978.
