Het bewijs van burgertrouw is hetzelfde als het zogenaamde getuigschrift van burgerdeugd of het certificaat van civisme. Na de bevrijding verschijnt dit attest als keurmerk voor een vaderlandslievende houding tijdens de bezetting.
De bevoegdheid tot het verlenen van het bewijs ligt op lokaal niveau, bij de burgemeester of eventueel een schepen of politiecommissaris. Bij een gebrek aan burgertrouw tijdens de oorlogsjaren levert een aanvraag niets op. Een vermoeden van Duitsgezindheid is vaak al voldoende voor een weigering. Bijgevolg blijven niet alleen veroordeelden en personen die hun rechten verliezen uitgesloten, maar ook louter verdachten.
Wie uit de boot valt, kan zich niet inschrijven in het handelsregister of in het rijksonderwijs, kan geen vergoeding krijgen wegens oorlogsschade, mag geen contracten met openbare diensten afsluiten, enzovoort. Enkel wie van onberispelijk patriottisch gedrag is, en daarvan het bewijs kan tonen, heeft nog toegang tot allerlei ambten, diensten en voordelen die de overheid alle Belgen waarborgt. Bovendien duurt het niet lang of het systeem duikt op in de privésector waar verschillende werkgevers het als voorwaarde stellen om aan de slag te kunnen.
Aanvankelijk ontbreekt het aan duidelijk omlijnde richtlijnen en ligt de weg tot willekeur wijd open. Vanaf het najaar van 1945 leggen de eerste algemene reglementen het gebruik enigszins aan banden en twee jaren later smelt het samen met het bewijs van goed gedrag en zeden. Stelselmatig vermindert de impact van dit bewijs tot het eind jaren vijftig, na enkele ministeriële omzendbrieven, niet veel gevolgen meer heeft.
Aerts, Koen, Dirk Luyten, Bart Willems, and Paul Drossens. Was Opa Een Nazi? Speuren Naar Het Oorlogsverleden. Tielt: Lannoo, 2017
Aerts, Koen. “Repressie Zonder Maat of Einde?” De Juridische Reïntegratie van Collaborateurs in de Belgische Staat Na de Tweede Wereldoorlog. Gent: Academia Press, 2014.
Van Haecke, Lawrence. “Repressie En Epuratie. De Bescherming van de Uitwendige Veiligheid van de Staat Als Politiek-Juridisch Probleem Tijdens de Belgische Regimecrisis (1932-1948).” Ph.D. Thesis, Universiteit Gent, 2014.
