Staf De Clercq (1884-1942) is een Vlaams-nationalistisch politicus en de belangrijkste Vlaamse collaboratieleider. Hij is de stichter van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV).
De Clercq is voor de Eerste Wereldoorlog actief als flamingant op de taalgrens nabij Brussel in het Pajottenland. Na de oorlog wordt hij als kamerlid verkozen voor de Vlaams-nationalistische Frontpartij. Hij krijgt nationale bekendheid door de organisatie van Vlaams-nationale Landdagen. In 1933 sticht hij het VNV waarvan hij de eerste leider wordt.
Onder de leiding van De Clercq ontpopt het VNV zich als een antidemocratische en anti-Belgische partij die streeft naar Dietsland, de vereniging van Vlaanderen en Nederland. De Clercq beschouwt Hitler-Duitsland als een voorbeeld en ziet een nieuwe Europese oorlog als een opportuniteit voor zijn politieke doelstellingen. Hij knoopt contacten aan met Duitse geheime diensten. Zijn optreden en stijl worden steeds autoritairder. In mei 1940 staat hij aan het hoofd van de Militaire Organisatie, een geheime organisatie van VNV’ers in het Belgische leger die bereid zijn op zijn bevel over te lopen.
De Clercq voert het VNV van meet af aan in een collaboratiepolitiek met Duitsland. Hij vertrouwt erop dat Adolf Hitler zijn Vlaams-nationale eisen zal steunen. Als De Clercq op 22 oktober 1942 een natuurlijke dood sterft, is het VNV in een machtsstrijd verwikkeld met Groot-Duitse collaborateurs. De Clercq wordt in 1943 in het Pajottenland herbegraven in een praalgraf dat na de bevrijding wordt geschonden. In 1978 wordt zijn lichaam uit een anoniem graf verwijderd door de Vlaamse Militanten Orde (VMO) en herbegraven in Asse.
De Wever, Bruno. Staf De Clercq. Brussel: Grammens, 1989.
