O.l.v. Paul Hoornaert kreeg het Legioen in 1933-1934 zijn definitieve vorm : een fascistische organisatie naar structuur, stijl en doctrine. Hij trok ook een wissel op de toekomst door jongere elementen aan te werven die de Grote Oorlog enkel kenden van horen zeggen. Toonzetting en esthetiek van het geheel leken erg fasciserend - maar Hoornaert beweerde dat het geen fascisme was !

Hoornaert vulde het magere ideologische corpus aan met een doctrine neergeschreven in Le Redressement National. La « Légion Nationale Belge ». Sa Doctrine-Ses Buts (1929). De oorspronkelijke kenmerken van de Beweging bleven behouden (anti-marxisme, antiflamingantisme, germanofobie), maar hij voegde er nieuwe elementen “op zijn Belgisch” aan toe die vooral schatplichtig waren aan de leer van de « Action française » van Charles Maurras. Daarbij kwamen nog katholiek-sociale ideeën, een overblijfsel uit zijn christen-democratische tijd van voor 1914. Kortom, op politiek vlak vertaalde dat zich in een monarchie met meer prerogatieven die naast de uitvoerende macht ook een deel van de wetgevende macht uitoefende. Het Parlement zou zich enkel nog kunnen uitspreken over vraagstukken van algemene aard zoals bv. de begroting. De “beroepsorganisaties” (van « corporatisme » was nog geen sprake) zouden rechtspersoonlijkheid krijgen , het algemeen stemrecht , volgens hem een “individualistisch overblijfsel van de Franse revolutie” , zou enkel nog toegepast worden op gemeentelijk vlak en voor Referenda op initiatief van de Koning ... Het Legioen verwierp wel het economisch liberalisme « dat naar anarchie in de productie leidt », maar het veroordeelde ook het « socialo-communisme ». Het kapitalisme als dusdanig kon niet door de Staat afgeschaft worden maar die moest wel waakzaam blijven t.a.v. Duitsland en “de partijen die het bestaan van het vaderland ontkennen”. Idem voor “ongewenste of gevaarlijke vreemdelingen “. Maar zonder overdrijvingen . Op taalvlak bleek het Legioen voortaan voorstander van “taalregio’s” met dien verstande dat “de Vlaamse bevolkingen” toch eens goed moesten bedenken “dat ze er alle belang bij hebben een wereldtaal te beheersen” . Zoals bv. het Frans … Het hoeft niet te verwonderen dat het Belgisch Nationaal Legioen zelfs in Vlaanderen overwegend Franstalig bleek.

In 1935 werd het programma nog radicaler herschreven. Met het parlementair regime bleek niets meer aan te vangen. Het was ermee ”afgelopen” omdat het “zijn onmacht en zijn schadelijkheid bewezen heeft”. Nu was het tijd voor een “Nieuwe Orde”.

De uitvoerende macht moest verder versterkt worden ; economisch liberalisme en marxisme bleven even verwerpelijk , met die verstande dat het kapitalisme meer dan voorheen werd bekritiseerd. Daaraan leek de economische crisis niet vreemd die de middenklasse en brede bevolkingslagen getroffen had. Maar toch moest het duidelijk zijn dat de Nieuwe Orde een onderscheid bleef maken tussen “het gezonde, normale kapitalisme van produceren en sparen dat een sociale functie heeft (…) en anderzijds het ongezonde en gevaarlijke kapitalisme dat speculeert en uitbuit… “. Overigens diende het vaderlandsloze hyperkapitalisme door de nationalistische Staat uitgeschakeld worden.

Om deze revolutie te doen slagen, was er een efficiënt instrument nodig. Hoornaert dacht dit te bezitten met de organisatie die hij sedert 1929 op poten gezet had. Zoals elke autoritaire organisatie kende het Legioen een piramidale opbouw met een resem leiders en leidertjes . Het had ook een « horizontale » structuur, de « Fronten » die de socio-professionele activiteiten van leden en sympathisanten moesten omkaderen, en niet te vergeten de “Beveiligingsafdelingen”, een ordedienst. Van in het begin waren ze getraind om politie te spelen in de zalen waar het Legioen zijn bijeenkomsten hield; ze waren er ook niet vies van om op straat te komen bij stakingen of sociale onrust, wat hen heel wat sympathie opleverde bij het patronaat en m.n. bij het Centraal Industrieel Comité - Comité Central Industriel. Vanaf de zomer 1932 werd deze Afdelingen geregeld gevraagd om – dikwijls met succes – de “Roden”, socialisten of communisten, aan te pakken.

Al kort na de oprichting werd de uniformdracht een typisch kenmerk van het Legioen. Sedert 1924 droegen de eerste leden van de Beveiligingsafdelingen een zwarte (Luik) of groene vest (Antwerpen). Rond 1926-1927 werd het “de blauwe kiel” van de “glorierijke revolutionairen van 1830 » , met voor de volwassenen de helm model « Adrian » en rijbroeken met dito laarzen… De wet houdende het verbod van privé-milities verplichtte het Legioen echter zijn “Mobiele groepen” te ontbinden. Uniformen werden voortaan enkel nog gedragen door de ”jeugd”formaties , de “Nationalistische Jonge Wacht” . Andere herkenningstekens bleven: de legioengroet (de hand die zweert “Belgisch te blijven “, vanaf 1933-1934 de Romeinse groet) en de legioenkreet ( eerst “Voor België – alles, voor de politiekers – niets!” , later « A nous ! – Aan ons!», een slaafse kopie van het italo-fascistische « A Noi ! »).

Kortom, lang voor 1933-1934 evolueerde het Nationaal Legioen geleidelijk naar de verpersoonlijking van een Belgische vorm van het fascisme van Mussolini, maar met autochtone kenmerken. Tot 1935-1936 bleven xenofobie en antisemitisme overigens op de achtergrond.

Trefwoord : Fascisme

Artikels

Personen