Het is moeilijk om categorieën aan te brengen in de verzetsdaden van ambtenaren. Zij gedragen zich verschillend naargelang hun overtuiging, hun relaties, hun temperament en hun hiërarchische positie in het overheidsapparaat.
Het begin van het conflict wordt gekenmerkt door een zekere gehoorzaamheid, een karakteristieke trek van een ambtenaar die respect heeft voor zijn getrouwheidsplicht tegenover de staat. Maar door de verplichte tewerkstelling volgt er eind 1942 een zekere bewustwording. Ze nemen dan eerder een afwachtende houding aan, soms is er zelfs sprake van burgerlijke ongehoorzaamheid. Maar zich engageren in een georganiseerde verzetsbeweging blijft uitzonderlijk.
Hoge ambtenaren, door hun functie en hun relaties, zijn nuttige informatiebronnen voor het verzet: ze beschikken over confidentiële documenten, ze staan in verbinding met de bezetter en de grote industriële en financiële beleidsmakers. Ze hebben precieze informatie op gebied van politiek en beleid. Ambtenaren die de verzetsbewegingen inlichten over de middelen en de installaties van de bezetter, verzeilen zelden in de clandestiniteit. Dat zou contraproductief zijn: ze zijn veel efficiënter wanneer ze hun functie behouden.
Eind 1943 heeft Het Geheime Leger geld nodig. Het richt zich in het geheim tot de secretaris-generaal van financiën, Oscar Plisnier. Dankzij een boekhoudkundige truc zorgt deze laatste ervoor dat er in de staatsboekhouding een fout van 100 miljoen franken sluipt, waarvan er 90 miljoen aan het GL wordt doorgestort. Door deze kunstgreep levert deze ambtenaar aan het verzet de medeplichtigheid en de financiën, nodig om te overleven en zich verder te ontwikkelen.
Bibliografie
ROCHET B., L’administration centrale belge : des fonctionnaires résistants et/ou patriotes, dans VANDENBUSSCHE R. (dir.), Les services publics et la résistance en zone interdite et en Belgique 1940-1944, Lille, 2005, pp. 13-28.
MARQUET V., Contribution à l'histoire de l'Armée secrète 1940-1944. 2/5 Armée de Belgique. Armée Secrète, 1943-1944 : L'organisation, Bruxelles, Union des Fraternelles de l'Armée Secrète, 1994.
