Tijdens de oorlog blijven de gevangenissen instaan voor de uitvoering van de vrijheidsstraffen die Belgische strafrechters uitspreken. De strafinrichtingen worden echter ook ingeschakeld in het Duitse systeem van strafuitvoering. In bepaalde gevangenissen zijn één of meer vleugels opgeëist voor de opsluiting van personen die op bevel van de Duitse overheid zijn aangehouden en/of door een Duitse rechtbank zijn veroordeeld.
De dossiers van de gedetineerden die door het Belgische gerecht zijn opgesloten, evenals de toegangen erop in de vorm van rollen of dagboeken van in- en uitschrijving, zijn nagenoeg integraal bewaard in het rijksarchief van het ressort waarin de gevangenis is gelegen.
Dit is jammer genoeg niet het geval voor de opsluitingsdossiers van de gedetineerden in de Duitse afdelingen van de Belgische gevangenissen. Alleen de dossiers van Merksplas, in het rijksarchief Antwerpen-Beveren, van Sint-Gillis, bij de dienst Oorlogsslachtoffers van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, en van Verviers, in het rijksarchief Luik, zijn bewaard. Van de Duitse afdelingen in de gevangenissen van Antwerpen, Brugge, Charleroi, Gent en Hasselt resteren enkel nog de rol en/of een alfabetische index met de naam van de gedetineerden.
De rollen en de opsluitingsdossiers in de rijksarchieven zijn raadpleegbaar na het invullen van een onderzoeksverklaring en de toelating van het diensthoofd van de archiefbewaarplaats. Voor inzage in de opsluitingsdossiers van de Duitse afdeling van Sint-Gillis stuurt u een schriftelijke aanvraag naar de Archief- en documentatiedienst van de dienst Oorlogsslachtoffers of vult u online het formulier “historische opzoekingen” in, met vermelding van de naam, voornaam en geboortedatum van de gezochte personen. Het formulier en meer informatie vindt u hier: http://www.warvictims.fgov.be/nl/research/faq/research.htm.
Drossens, Paul. “De Archieven van de Belgische Strafinrichtingen Tijdens En Na de Tweede Wereldoorlog.” In “Sortir de La Deuxième Guerre Mondiale?” : Entre Oubli, Indemnisation, Reconstruction et Répression : état Des Sources et de La Recherche :actes de La Journée D’études Du 25 Février 2010., edited by Pierre-Alain Taillier, 131:119–34. Bruxelles: Archives générales du royaume, 2011.
Roden, Dimitri. “Van Aanhouding Tot Strafuitvoering. De Werking van Het Duitse Gerechtelijke Apparaat in Bezet België En Noord‑Frankrijk (1940-1944).” Cahiers d’Histoire Du Temps Présent/Bijdragen Tot de Eigentijdse Geschiedenis 22 (2010): 113–60.
