Met de bevrijding in het verschiet wilde de regering in Londen het zgn. gewapend verzet (en dat het dikwijls zeer weinig was) coördineren, omkaderen en aanzetten tot actie op het terrein tegen de vijand. Bedoeling was ook België een grotere plaats te bezorgen in het kader van de geallieerde overwinning. Bij het naderen van de geallieerde legers waren belangrijke wapendroppings voorzien, voorafgaand aan een algemene mobilisatie van het verzet : Geheim Leger, Patriottische milities van het Onafhankelijkheidsfront , gevechtgroepen van andere organisaties... Er was ook gepland instructeurs te parachuteren die zonodig de 'nationale opstand' konden ondersteunen.
Aanvankelijk werd deze planning min of meer gevolgd. Zoals gevraagd door de regering Pierlot zond de BBC op 8 juni 1944 de afgesproken codezin uit (« Le roi Salomon a mis ses gros sabots ») waarna tot de actie moest overgegaan worden. De sabotages in het bezette gebied namen daarna inderdaad toe waarbij het spoorwegverkeer werd vertraagd en de communicatielijnen verstoord. Op 31 augustus gaf de regering het bevel aan het verzet om de "schuiloorden" te vervoegen, verzamelplaatsen voor het verzet, kastelen of boerderijen in landbouwgebieden maar dichtbij "gevoelige" stedelijke gebieden. Door tijdsgebrek grepen de voorziene wapendroppings echter niet plaats en de "algemene mobilisatie" was slechts gedeeltelijk omdat de storingsgevechten van het verzet slechts twee à drie dagen duurden als gevolg van de vlugge opmars van de geallieerde legers. De inzet van het verzet bleek ondanks de relatief lichte verliezen efficiënt en nuttig wanneer zijn eenheden in rechtstreekse verbinding stonden met geallieerde troepen zoals in Henegouwen, Antwerpen ("counter-scorching" in de haven) of Gent. Maar waar de concentratie van de gevechtsploegen (vooral die van het Geheim Leger) te vlug gebeurde met het opgejaagde bezettingsleger nog in de buurt (zoals te Forêt-Trooz, niet ver van Luik, te Sohan, te Sovet of nog te Pessoux), vocht dat hard terug zodat er tientallen doden vielen. Enkel de maquis die goed bewapend, omkaderd en getraind waren kwamen er zonder al te veel kleerscheuren uit (te Jannée, dicht bij Ciney, en die van de Thiérache (dienst Hotton van Marcel Franckson).
Tenslotte waren er ook hier en daar enkelingen, soms verzetslui van het laatste uur, die dachten dat ze nu moesten optreden en die een paar schoten losten op de zich terugtrekkende vijand. Die slecht omkaderde acties resulteerden meer dan eens in onschuldige burgerslachtoffers (Marcourt, Buissonville, Merksem…). Wellicht was dit in de toenmalige context onvermijdelijk...
.jpg)
Bernard Henri(dir.), L’Armée Secrète 1940-1944, Paris-Gembloux : Duculot, 1986.
Franckson Marcel & Burniat Jacques, Chronique de la guerre subversive : le Service Hotton en Thiérache, 1941 – 1944, Bruxelles : FDM, 1996.
Maerten Fabrice & Colignon Alain, La Wallonie sous l’Occupation (Villes en guerre), Bruxelles/Waterloo : CegeSoma/La Renaissance du Livre, 2012.
Marquet Victor, « Quand un maquis d’Ardenne mettait ses « gros sabots » », in : Jours de Guerre, n°19, 1995, p. 7-21.
