België in oorlog / Artikels

Breendonk - Auffanglager (1940-1944)

Thema - Collaboratie - Justitie

Auteur : Nefors Patrick (Instelling : KLM)

Van Belgisch fort tot “Auffanglager”

Het Fort van Breendonk wordt in 1906 gebouwd. Het is één van de forten die Antwerpen moeten beschermen bij een invasie. Van 10 tot 17 mei 1940 installeert het Belgisch leger er zijn Groot Algemeen Hoofdkwartier. Koning Leopold III verblijft er als opperbevelhebber van het leger. Na vier maanden Duitse bezetting installeert de Sipo-SD er een Auffanglager (opvangkamp) voor gevangenen uit België en Noord-Frankrijk. 

53498
Auteur : Otto Kropf
Instelling : CegeSoma
Collectie : Spronk
Auteursrecht : Spronk
Oorspronkelijke legende : Zonder originele legende

Van “opvangkamp” naar de “hel van Breendonk”

53477
Auteur : Otto Kropf
Instelling : CegeSoma
Collectie : Spronk
Auteursrecht : Spronk
Oorspronkelijke legende : Zonder originele legende

Het begint heel kleinschalig : op 20 september komen de eerste vier gevangenen aan. Geleidelijk ontpopt het kamp zich evenwel tot de “hel van Breendonk”, symbool van de sinistere nazi-bezetting. Aanvankelijk worden er samen met Belgische politieke gevangenen vooral Joden opgesloten, slachtoffers van het antisemitische bezettingsbeleid. Eind juni 1941, na de Duitse inval in de Sovjet-Unie, komen tal van communisten en Russen aan.

In de zomer van 1942 wordt de Mechelse Dossinkazerne geopend, waarna de meeste Joden uit Breendonk verdwijnen. Het Fort wordt nu vooral het gevangenenkamp voor Belgische verzetslieden, met isoleercellen (1941-42), een folterkamer (zomer 1942) en een executieterrein (november 1942). De executies zijn het gevolg van de gijzelaarspolitiek van de bezetter. De in mei 1943 opgerichte galg dient voor de ophanging van terdoodveroordeelden.

De helft van de 3.600 gevangenen overleeft het niet

Breendonk zal in totaal ongeveer 3.600 gevangenen tellen. 77 gevangenen sterven ter plaatse door een slechte behandeling (geweld, ondervoeding, dwangarbeid, zelfmoord), 184 worden gefusilleerd en 23 opgehangen. Vanaf 22 september 1941, wanneer het eerste konvooi naar het Duitse concentratiekamp Neuengamme vertrekt, is Breendonk een transitkamp van waaruit meer dan drie vierden der gevangenen zullen gedeporteerd worden naar de concentratiekampen van het Reich. Iets meer dan de helft van de 3.600 gevangenen overleeft de oorlog niet : de meesten sterven in kampen als Buchenwald, Dachau, Mauthausen,... .

Na de bevrijding wordt Breendonk gebruikt als een interneringskamp voor "incivieken" en, vanaf 1947, als een nationaal gedenkteken.

Bibliografie

Nefors, Patrick. Breendonk 1940-1945: De Geschiedenis. Antwerpen: Standaard uitgeverij, 2005.

Vanden Wijngaert, Mark, Dimitri Roden, and Tine Jorissen. Auffanglager Breendonk 1940-1944. De Gevangenen van Breendonk. Gedenkboek. Les Prisonniers de Breendonk. Livre-Mémorial. Willebroek: Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk, 2012.


Meer weten...

165130 Artikels Duitse Repressie Roden Dimitri
169066 Artikels Concentratiekampen Nefors Patrick
Deze pagina citeren
Breendonk - Auffanglager (1940-1944)
Auteur : Nefors Patrick (Instelling : KLM)
https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/artikels/breendonk-auffanglager-1940-1944.html