De praktijk van de verklikking is erg verscheiden. Niet alleen door de bezetter geviseerde groepen als Joden, verzetslieden of werkweigeraars worden onder meer door leden van collaborerende groeperingen verklikt, maar ook wie een anti-Duitse belediging uit, van het Duitse leger steelt of naar de Britse radio luistert, loopt het risico door buren, collega’s of familieleden aan de bezetter overgeleverd te worden. Verklikkingen zijn dus zeker niet louter ideologisch geïnspireerde misdrijven, maar enten zich ook op bestaande conflicten, waarbij één van de twistende partijen wraak wil nemen op de tegenstander.
Daarnaast kan verklikking ook een meer ambtelijk karakter aannemen, wanneer mensen door beroepsverplichtingen in contact komen met de bezetter. Denk hierbij aan een burgemeester die lijsten van werkloze arbeiders uit zijn gemeente opstelt voor de bezetter of een procureur die de namen van gekende communisten doorgeeft. Het is dan steeds de vraag of de verklikking het rechtstreekse gevolg is van een Duits bevel of net vrijwillig en met veel ijver voldoet aan de wil en de politiek van de bezetter.
Verklikking aan de vijand zorgt bij de bevolking lange tijd voor beroering en controverse en vindt weinig genade bij de publieke opinie. Dit uit zich onder meer in een grote aangiftebereidheid meteen na de bevrijding.
Toch blijkt de bestraffing van verklikking problematisch. Eerst en vooral is het vaak moeilijk om de verklikking zelf te bewijzen, in het bijzonder wanneer het gaat om een mondelinge verklikking of wanneer een verklikkingsbrief door de bezetter vernietigd is en dus onmogelijk als bewijsmateriaal kan dienen.
Bovendien moet er een oorzakelijk verband aantoonbaar zijn tussen de aangifte aan de bezetter en de gevolgen hiervan voor het slachtoffer, en net die gevolgen bepalen de uiteindelijke strafmaat. Hierdoor eindigen processen wegens verklikking vaker in een vrijspraak dan bij alle andere vormen van collaboratie. De militaire rechtbanken kunnen daarom lang niet altijd voldoen aan de roep van de bevolking om verklikkers streng te straffen.
Aerts, Koen, Dirk Luyten, Bart Willems, and Paul Drossens. Was Opa Een Nazi? Speuren Naar Het Oorlogsverleden. Tielt: Lannoo, 2017.
Aerts, Koen. “Repressie Zonder Maat of Einde?” De Juridische Reïntegratie van Collaborateurs in de Belgische Staat Na de Tweede Wereldoorlog. Gent: Academia Press, 2014.
Grevers, Helen. Van Landverraders Tot Goede Vaderlanders : De Opsluiting van Collaborateurs in Nederland En België 1944-1950. Amsterdam: Balans, 2013.
Van Doorslaer, Rudi, Emmanuel Debruyne, Frank Seberechts, Nico Wouters, and Lieven Saerens. Gewillig België: Overheid En Jodenvervolging Tijdens de Tweede Wereldoorlog. Antwerpen: Meulenhoff/Manteau, 2007.
Wouters, Nico. Mayoral Collaboration under Nazi Occupation in Belgium, the Netherlands and France, 1938-1946. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2016.
