18 procent van de personen die in België voor collaboratie worden veroordeeld, zijn vrouwen. Dat cijfer lijkt relatief laag, maar men moet rekening houden met het feit dat de militaire collaboratie – verantwoordelijk voor een groot deel van de veroordelingen – vooral een mannelijk fenomeen was.
Net zoals de mannen, zijn er talrijke vrouwen veroordeeld voor hun politiek en cultureel engagement in organisaties die ideologisch de Nieuwe Orde aanhingen. Partijen en organisaties zoals Rex, Het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) of DeVlag promoten het beeld van de moeder aan de haard en leggen eveneens het accent op de sociale rol van de vrouwen, vooral in de sector gezinshulp of medische bijstand. Er zijn ook bewegingen voor jonge meisjes, zoals de Dietsche Meisjesscharen, die parallel met buitenactiviteiten de nationaalsocialistische ideologie aan hun leden verkondigen, steun verlenen aan vrijwilligerswerk in Duitsland of defileren naast leden van de SS.
Een beeld dat regelmatig gelinkt wordt aan de vrouwelijke collaboratie, is het beeld van de verraadster. Proportioneel zijn er inderdaad meer vrouwen veroordeeld voor deze misdaad. Toch is het interessant om op te merken dat vrouwen gewoonlijk eenmalige en occasionele aangiftes doen, terwijl mannen sneller van verklikken een terugkerende en ‘professionele’ activiteit maken.
Ten slotte zijn er ook enkele vrouwen die veroordeeld zijn voor “wapendracht tegen België”. In het merendeel van de gevallen gaat het om hulp aan de vijand op logistiek niveau, op gebied van transport of gewone onderhoudstaken.
Op het einde van de oorlog, richt de bevolking zich ook tegen iedereen die ervan verdacht wordt romantische relaties gehad te hebben met Duitsers of collaborateurs. Men spreekt dan van ‘intieme collaboratie’. Het ‘kaalscheren’ en het geweld tegenover deze vrouwen is de trieste uitlaatklep voor de haat, de frustraties en de angst die zich heeft opgestapeld tijdens de bezetting. Door te focussen op lichamelijk geweld, wordt de mythe gevoed dat elke collaborerende incivieke vrouw, amoreel, liederlijk en hebzuchtig zou zijn. Een opvatting die dikwijls ver af staat van de complexe realiteit die geleid heeft tot vrouwelijke collaboratie.
Balace, Francis. « “Les hoquets de la liberté” ». Jours de paix (Jour de guerre), no 22-23‑24 (2001): 75‑132.
Ben Djaffar, Lamya. « Les femmes et l’ordre nouveau en Belgique francophone, 1936-1945 ». Cahiers d’Histoire du Temps Présent/Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis, no 4 (1998): 143‑71.
Roeges, Mathieu. « “Perverse, dangereuse, intrigante...” : les stéréotypes entourant la femme incivique à travers les procès des condamnées à mort par la justice belge après la Seconde Guerre mondiale ». Cahiers d’Histoire du Temps Présent/Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis, no 20 (2008): 195‑232.
Van Loon, Caroline. « De geschorene en de scheerster. De vrouw in de straatsrepressie na de tweede Wereldoorlog ». Cahiers d’Histoire du Temps Présent/Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis, no 19 (2008): 45‑78
