Wallonie libre (La)

Op 2 juni 1940 vindt er op initiatief van Alfred Harcq een eerste clandestiene vergadering plaats in Brussel. Hoewel ze in de war zijn door de Franse capitulatie, gaan de aanwezige leden op 18 juni toch naar Waterloo voor een bloemenhulde aan het monument van ‘l’Aigle blessé’ (‘de gekwetste arend’), een traditie die tot 1928 teruggaat. Diezelfde avond nog horen ze de oproep van generaal de Gaulle waarin hij de oprichting van ‘la France libre’ aankondigt en besluiten ze hun beweging ‘La Wallonie libre’ te noemen. Hun aanwezigheid in Waterloo staat vast, maar – zoals ook voor andere bewegingen – is de ontstaansgeschiedenis van ‘La Wallonie libre’ vrij vaag en verloopt de concrete organisatie ervan langzaam. Toch spiegelt ‘La Wallonie libre’ zich duidelijk aan ‘la France libre’; de beweging publiceert trouwens clandestiene vlugschriften ‘La Wallonie libre est aux côtés de la France libre’. Dit is duidelijk een belangrijk element in de herinnering voor de legitimiteit van de Waalse beweging. Puur chronologisch gaat het immers om één van de eerste bewegingen, zelfs al kan men de aanwezigheid van enkele militanten in Waterloo niet echt als een verzetsdaad beschouwen. Het is  eerst en vooral de bedoeling om de gehechtheid aan Frankrijk te tonen, in het verlengde van de Waalse pelgrimstochten van voor de oorlog, maar ook in de moeilijke uren van juni 1940. Op het ogenblik van de nederlaag wil de beweging haar blijvende symbolische verbondenheid met Frankrijk beklemtonen, ook al heeft de nieuwe Franse regeringsleider, maarschalk Pétain, de avond voordien via de radio aangekondigd dat hij om een wapenstilstand zal vragen.

Vanaf december 1940 zijn er contacten tussen Brussel en Luik. Er ontstaan ook andere kernen in Charleroi en Namen. Tijdens de volgende lente organiseert de beweging zich onder de naam ‘La Wallonie libre’ en komt er een bestuur tot stand. De leden daarvan vergaderen tot de lente van 1944 in principe één keer per maand onder de dekmantel van de ‘Association touristique de Wallonie’. Ze besteden vooral aandacht aan doctrinaire kwesties en publiceren begin 1942 een princiepsverklaring. De beweging eist voor Wallonië zelfbeschikkingsrecht op, maar er bestaat geen eensgezindheid over het toekomstig statuut van het gebied. Daarom wordt besloten die kwestie na de oorlog voor te leggen aan een nationaal Waals congres.

De verzetsactiviteiten van ‘La Wallonie libre’ zijn vooral gericht op het verspreiden van clandestiene bladen, maar de beweging pleegt ook daden van burgerlijk verzet , vooral in Luik. Ze neemt actief deel aan ontsnappingsroutes, hulp aan werkweigeraars en inzamelingen van geld en voedsel voor onderduikers. Waalse militanten zijn eveneens individueel betrokken bij andere verzetsnetwerken en –vormen.