Met een decreet van de Führer van 18 mai 1940, annexeert het Reich het grondgebied van de drie kantons Eupen, Malmedy en Sankt-Vith, die aan België waren afgestaan in 1920. Daarenboven betekent een administratief decreet van 29 mei 1940 de annexatie van de ‘Tien Gemeenten’ (in het noordoosten van de provincie Luik en de provincie Luxemburg) die voorheen nooit deel hadden uitgemaakt van Duitsland. Het gebied krijgt de officiële naam ‘Eupen-Malmedy-Moresnet’ toebedeeld.
De annexatie betekent eerst en vooral een gelijkschakeling van het maatschappelijke leven en de introductie van het Duitse recht in de regio. Zoals dat vóór 1920 het geval was geweest, valt het gebied onder voogdij van Aken. Per decreet krijgt de bevolking op 23 december 1941 de Duitse nationaliteit (met onmiddellijk effect voor de inwoners van Eupen-Malmedy, ‘met terugtreding’ voor de inwoners van de ‘Tien Gemeenten’).
Uitgevoerd in volle oorlogstijd en zonder instemming van het Belgische parlement, heeft de annexatie geen enkele rechtsgrond na 1945. Dit betekent dat de juridische vervolging van de collaboratie er op dezelfde wettelijke basis gebeurt als elders in het land en dit ondanks het toch wel bijzondere statuut van de regio.
Het aantal processen ligt er dan ook tot zes maal hoger dan in de rest van België en de veroordelingen belopen het viervoudige. Het aanzienlijke aantal correctionele veroordelingen (minder dan vijf jaar hechtenis) geeft desondanks aan dat de verschillende rechtbanken, althans tot op zekere hoogte, rekening hebben gehouden met het specifieke karakter van de regio.
Lejeune, Carlo, Die Säuberung. Vol. 3 Band 3, Büllingen, ZVS-Edition Lexis Verlag, 2008.
Schärer, Martin R., Deutsche Annexionspolitik Im Westen: Die Wiedereingliederung Eupen-Malmedys Im Zweiten Weltkrieg, Frankfurt a.M./Berne, Peter Lang, 1978.
Wynants, Jacques “Les Autorités belges et la situation des Cantons de l’Est 1940–1944” in Bulletin d’information Du Centre liégeois d’Histoire et d’Archéologie militaires 9, no. 1 (March 2004), 15–26.
