Na de chaotische weken volgend op de Duitse inval komt het muziekleven terug op gang. Heel wat gezelschappen spelen met verminderde bezetting, omdat een aantal muzikanten gevlucht of gesneuveld zijn. In de klassieke orkesten werden de talrijke Joodse musici uitgesloten door de anti-Joodse maatregelen. De meerderheid van de muzikanten nam om den brode hun activiteiten opnieuw op.
Het muziekleven wordt gekenmerkt door een grote Duitse aanwezigheid. Bij klassieke concerten zijn Duitse militairen in groten getale in de zaal aanwezig. Grote Duitse orkesten en koren treden regelmatig op in België, de Berliner Philharmoniker of de Wiener Sängerknaben worden als culturele ambassadeurs van het naziregime opgevoerd.
Gedurende de oorlogsjaren is een stagnatie te merken. Nauwelijks is er vernieuwing of experiment, programma’s worden overheerst door het traditionele repertorium, waarbij werken van Joodse componisten worden verboden. Er is sprake van vervlaamsing: opera wordt in Gent en Antwerpen in het Nederlands gezongen, muzikale organisaties gelieerd aan de Nieuwe Orde voeren muzikale propaganda, het Vlaams Nationaal Zangverbond (VNZ) kent een grote bloei als klankorgaan van de collaboratie.
Het luisteren en ervaren van muziek is vóór de massale verspreiding van de grammofoonplaat een bijzondere gebeurtenis. Tijdens de bezettingsjaren is muziek voor het grote publiek een welkome verstrooiing. Ondanks de beperkingen opgelegd door de nazi-ideologie blijft de dansmuziek in de variété en Music Hall succesvol. Vooral in de swing vindt de getergde bevolking vermaak en afleiding.
Erauw, Wilhelm. “Musique.” Edited by Paul Aron and José Gotovitch. Dictionnaire de La Seconde Guerre Mondiale En Belgique. Bruxelles: André Versaille, 2008.
