Het gaat hier om de archieven van stads- en gemeentebesturen die vaak in lokale archieven berusten. Lokale administraties en gemeentepolitie ondersteunen de repressiemaatregelen van andere overheden. Dit komt vaak neer op het verlenen van informatie over inwoners. Daarnaast voeren ze ook een zuivering door van hun eigen personeel. Tot slot doet de gemeentepolitie vaststellingen via processen-verbaal of in politierapporten. Dat kan gaan van verslagen over de volkswoede na de bevrijding of andere naoorlogse ordeverstoringen gelieerd aan collaborateurs tot toezicht op last van hogere overheden.
De omvang, aanwezigheid en wijze van ontsluiting van deze bronnen variëren sterk naargelang de gemeente of stad. Soms is er een rijk en goed ontsloten fonds, op andere plaatsen zijn de relevante bronnen verdwenen of nauwelijks toegankelijk.
Een eenduidige zoekstrategie is daarom moeilijk uit te stippelen. Toch zijn er enkele algemene zoekpistes:
Er bestaat geen overzicht van deze archieven. Steekproefonderzoek toont aan dat nogal wat gemeenten en steden de politiearchieven of specifieke bronnen over de collaboratie en repressie vernietigd of verwijderd hebben. In het algemeen hebben grotere steden een beter bewaard en ontsloten archief. Daarnaast zijn heel wat van deze archieven in het Rijksarchief gedeponeerd.
De toegankelijkheid van de archieven loopt sterk uiteen. Soms zijn de archieven mooi ontsloten, elders bestaan er geen inventarissen. Zich vooraf goed informeren is dus de boodschap.
Wie de toestemming tot raadpleging van het gemeentearchief verleent, varieert van regio tot regio. In Vlaanderen is de gemeentesecretaris bevoegd, in Brussel het college van burgemeester en schepenen en in Wallonië het gemeentecollege. Voor het politiearchief is het noodzakelijk om een schriftelijk verzoek te richten aan de bevoegde procureur des Konings.
