In de loop van de jaren dertig ondergaat het Duitse recht een aantal hervormingen die vooral de belangen van de nazi’s dienen. Rechters zijn bij de straftoemeting niet langer gebonden aan het legaliteitsbeginsel (geen straf zonder wet). Bovendien kunnen zij na de afschaffing van het analogieverbod in 1935 ook gebruikmaken van analogieën om het toepassingsgebied van een bestaande rechtsregel uit te breiden. De nazi’s introduceren hiertoe het begin “gesunde Volksempfinden” in het recht: rechters kunnen voortaan ook niet-strafbare handelingen bestraffen wanneer het “gezonde volksgevoel” hierom vraagt. Voor de motivering volstaat het op zoek te gaan naar een rechtsregel die geldt voor een misdrijf dat het sterkst gelijkt op de niet-strafbare gedraging.
Met het verdwijnen van het “nulla poena sine crimene”-beginsel (geen straf zonder misdrijf) en de introductie van het “nullum crimen sine poena”-principe (geen misdrijf zonder straf), krijgt de rechter vrij spel. Hij bepaalt niet alleen zelf wat strafbaar is, hij kan ook vrij bepalen welke straf er geschikt is. Maximumstraffen zijn alleen nog op papier van kracht, omdat de rechter zich steeds kan beroepen op het ‘gezonde volksgevoel’ om van deze straffen af te zien.
De afschaffing van het analogieverbod gaat gepaard met een algemene verscherping van de strafmaat. Vanaf november 1939 mogen rechters de wettelijk voorziene maximumstraffen voor bepaalde gemeen- en militairrechtelijke delicten overschrijden indien militaire belangen dit vereisen. Op die manier kunnen ze een eenvoudige gevangenisstraf optrekken tot een tuchthuisstraf of zelfs de doodstraf. In mei 1944 breidt de wetgever de regel zelfs uit tot alle misdrijven die volgens het “gezonde volksgevoelen” om een strengere bestraffing vragen. Dergelijke strafverscherping past in het kader van een algemene instrumentalisering van het strafrecht: de nazi’s willen dat de rechter de volksgemeenschap behoedt tegen aanvallen van diegenen die door hun gedrag of afkomst buiten die gemeenschap staan. Hij moet zich niet langer afvragen wat de individuele schuld van een verdachte is, maar wel welke schade deze laatste het Duitse volk heeft toegebracht.
Roden, Dimitri. « "In naam van het Duitse volk!” Het Duitse krijgsgerecht en de openbare orde in bezet België (1940-1944) ». Ph.D. Thesis, Universiteit Gent, 2015.
Roden, Dimitri. « Van aanhouding tot strafuitvoering. De
werking van het Duitse gerechtelijke apparaat in bezet België en
Noord‑Frankrijk (1940-1944) ». Cahiers d’Histoire du Temps Présent/Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis 22 (2010): 113‑60.
