Naar aanleiding van Erfgoeddag op 24 april 2021 nodigde het Vredescentrum van de stad Antwerpen Nico Wouters uit voor een lezing over het verzet tijdens WOII in en rond de stad Antwerpen. Deze lezing opent een interessant debat over de verschillen tussen het verzet in Franstalig België en Vlaanderen. De aanleiding voor CegeSoma om enkele stellingen te lanceren in korte filmpjes, waarin verzetsexpert Fabrice Maerten (auteur van ‘Was Opa een Held?’) reageert op enkele stellingen van Nico Wouters.
Doctor in de geschiedenis en hoofd van de Operationele Directie 4 (CegeSoma), gespecialiseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, transitional justice en herinneringspolitiek.
Doctor in de geschiedenis en verantwoordelijk voor de valorisatie van de collectie van het CegeSoma, gespecialiseerd in de geschiedenis van het verzet en de katholieke wereld tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In deze lezing besteed Nico Wouters vooral aandacht aan de ontwikkeling van enkele grote gewapende verzetsorganisaties : het Belgisch Legioen (later Geheim Leger), het Onafhankelijkheidsfront en de Witte Brigade/Fidelio. Voorts vermeld hij ook in vogelvlucht organisaties zoals de inlichtingsdienst Zéro, de organisatie Socrate (hulp aan onderduikers), de Groep G, het syndicale verzet in Antwerpse bedrijven in en rond de haven en het ‘kruispunt’ van verzetsorganisaties aan de Koloniale Hogeschool in Antwerpen.
In zijn lezing komt Nico Wouters ook tot enkele algemene stellingen over het verzet in Vlaanderen, dat beduidend minder sterk was dan in Franstalig België. Zonder dat grote verschil te ontkennen, wil hij het wel nuanceren. Hij pleit voor een onderzoek van ‘onderuit’, op regionaal of stedelijk niveau. Dit soort onderzoek brengt de rol van individuen in kaart en het plaatst het georganiseerde verzet in een concrete sociale context. Het kan misschien het zwakke verzet in Vlaanderen helpen nuanceren. Groot-Antwerpen bijvoorbeeld, was een uiterst gevaarlijke stad voor het verzet. De grootstedelijke politieke en economische elite zat vanaf 1940 in een samenwerkingspolitiek met de Duitse bezetter. Het verzet was doorgedrongen in sectoren en diensten waar ook collaborateurs en Duitse agenten aanwezig waren. Het Antwerpse verzet diende – mogelijk nog meer dan in andere grote steden – een bijzondere soort terughoudendheid en voorzichtigheid aan de dag te leggen. De situatie in Antwerpen kan helpen verklaren waarom het gewapende verzet in Vlaanderen er niet altijd om stond te springen om veel mensen aan te werven, of terughoudender was in het gebruik van opvallend geweld zoals aanslagen.
Maerten Fabrice, "La résistance en Belgique durant la Seconde Guerre mondiale", http://www.democratieoubarbari...
Maerten Fabrice (dir.), Papy était-il un héros ? Sur les traces des hommes et des femmes dans la Résistance pendant la Seconde Guerre mondiale, Bruxelles, Racine, 2020 (paru en néerlandais sous le titre Was opa en held ? Speuren naar mannen en vrouwen in het verzet tijdens WOII, Tielt, Lannoo, 2020).
Wouters Nico, "The Second World War in Belgium : 75 years of history (1944-2019)" in RBHC/BTNG/JBH, XLIX, 2019, 2/3. - p. 12-81, https://www.journalbelgianhist...
