In september 1999 lanceert een groep Vlaamse intellectuelen – gekend onder de naam “Groep Voorwaarts” – een oproep om “vooruit te gaan, zonder te vergeten”. Het is een verwijzing naar de collaboratie en de repressie die daarop volgde. Deze oproep vindt plaats enkele maanden na de controverse die volgde op het voorstel van Herman Suykerbuyk. Dat voorstel voorzag in een schadeloosstelling van alle slachtoffers van de oorlog, van de repressie en van de epuratie. Ze betwistten geenszins het idee dat de collaboratie een zware historische fout was, maar door dit engagement stelden ze wel de manier aan de kaak waarop de Vlaamse beweging gediscrediteerd werd. Wat de groep onderscheidt, is zijn pluralistische dimensie: van Vlaamse nationalisten tot extreemlinksen. De oproep wekt grote interesse ... in Vlaanderen. In de Franstalige regio is de interesse beleefd maar koud.
Een jaar later, spreekt de historicus Frans-Jos Verdoodt – een lid van de groep, maar hij spreekt wel uit eigen naam –, zelf zoon van een collaborateur, een historisch pardon uit voor de collaboratie. Dat doet hij op de tribune van de IJzerbedevaart. Deze verklaring kent een brede weerklank maar is ook een teken van een breuk in de Vlaamse-nationalistische milieus.
Het initiatief van de groep blijft geen dode letter en krijgt in 2001 de prijs van de Vlaamse regering. Na een studiedag in dialoog met Franstalige historici, neemt het Vlaamse Parlement op 20 maart 2002 een resolutie aan. Die veroordeelt zowel de collaboratie als de fouten begaan tijdens de repressie. Maar het benadrukt wel dat beide feiten niet mogen gelijkgesteld worden. De resolutie bevestigt opnieuw de gehechtheid van Vlaanderen aan de democratische principes en de wil om alle extremistische, racistische en fascistische ideologieën te bestrijden.
Gotovitch, José, et Chantal Kesteloot, Collaboration, répression : un passé qui résiste, Bruxelles: Labor, 2002.
Aerts, Koen. « Repressie
zonder maat of einde? » De juridische reïntegratie van collaborateurs
in de Belgische Staat na de Tweede Wereldoorlog. Gent: Academia Press, 2014.
