Zeven stedelijke fusieoperaties waarbij verstedelijkte randgemeenten worden opgeheven en bij hun kernstad gevoegd tot één nieuwe stedelijke entiteit.
In het eerste bezettingsjaar was er een brede roep, bij de Duitsers en een deel van de Belgische elite, om Belgische gemeenten te fuseren in naam van efficiënt bestuur.
Het eerste project tot éénmaking wordt lokaal voorbereid in Antwerpen. Het comité van secretarissen-generaal blokkeert dit, omdat het beseft dat het hier gaat om een politieke en dus illegale hervorming. Na zijn benoeming tot secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken, richt Gerard Romsée, lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), Groot-Antwerpen op met een besluit van 15 september 1941. Op 17 oktober 1941 wordt VNV-lid Hendrik Borginon benoemd tot Rijkscommissaris voor de Grote Agglomeraties. Onder zijn leiding worden achtereenvolgens Groot-Gent (mei 1942), Groot-La Louvière (juni 1942), Groot-Charleroi (juli 1942), Groot-Brussel (september 1942), Groot-Brugge (oktober 1942) en Groot-Luik (november 1942) opgericht.
De concrete impact verschilt per nieuwe grootstad. In het algemeen komt de nieuwe grootstad telkens onder de politieke leiding van een collaborerend college van burgemeester en schepenen. Het zijn dus belangrijke instrumenten voor de machtsgreep van Rex en het VNV. De administratieve decentralisering (via districten) blijft meestal bewaard. In Groot-Brussel is er een opvallende centralisering op het gebied van de stadspolitie.
De oprichting van Groot-Brussel markeert een breuk. Voor het eerst is er grootschalig protest vanuit de Belgische elite. Dit komt omdat het hier gaat om de hoofdstad maar ook omdat de bezettingscontext intussen is veranderd. Eind 1942 verklaart het Belgische gerecht de oprichting van Groot-Antwerpen als onwettig. Een Duitse verordening (26 januari 1943) legde de uitvoering toch op. De vele fusieoperaties die nog in de pijpleiding zitten, worden hierdoor definitief afgeblazen.
Wouters, Nico. De Führerstaat: Overheid En Collaboratie in België (1940-1944). Tielt: Lannoo, 2006
Wouters, Nico. “Groot-Brussel Tijdens WOII (1940-1944).” In De Brusselse Negentien Gemeenten En Het Brussels Model. Les Dix-Neuf Communes Bruxelloises et Le Modèle Bruxellois, edited by Els Witte, André Alen, and Hugues Dumont. Brussel: Larcier, 2003.
Wouters, Nico.Oorlogsburgemeesters 40/44: Lokaal Bestuur En Collaboratie in België. Tielt: Lannoo, 2004.
.jpg)
