De belangrijkste spreekbuis van het Franstalig Belgisch trotskisme tijdens de nazi-bezetting was La Voie de Lénine. Het blad verscheen voor het eerst in het voorjaar van 1941. In zekere zin is het de Brusselse erfgenaam van een krant die dezelfde naam droeg en die ontstond aan het einde van de ‘schemeroorlog’. La Voie de Lénine wil de strijd van de vooroorlogse Socialistische Revolutionaire Partij verderzetten maar doet dit in nog moeilijkere omstandigheden: het verkondigt zijn ideeën voor een nog kleiner publiek dan voorheen en staat onder direct toezicht van de Duitse politie.
Het eerste nummer van het clandestien blad dateert waarschijnlijk van mei 1941. Aanvankelijk werd het gedrukt op een gemimeografeerd blad van zes bladzijden met twee of drie kolommen en werd het maandelijks gepubliceerd. In de praktijk verscheen het lang niet zo regelmatig. Toch werd de krant uiteindelijk steeds gedrukt (de drukkerij, verborgen in een mijngang in het bekken van Charleroi, werd voor twee jaar naar Luik verplaatst alvorens terug te keren naar Brussel...). De krant presenteerde zichzelf eerst als het ‘Orgaan van de Belgische Sectie van de Vierde Internationale’ en vervolgens in december 1941 als het ‘Orgaan van de Revolutionaire Communistische Partij-Belgische Sectie van de Vierde Internationale’. Vanaf oktober 1943 noemde de krant zich openlijk ‘trotskist’. Deze verandering in zelfrepresentatie zorgde niet echt voor een succes. De krant had slechts een oplage van maximaal 300 of 400 exemplaren. Deze lage oplage verhoogde echter haar levensduur doordat ze lange tijd niet werd opgemerkt door de bezetter.
Als ze niet in de smaak valt bij de lezers, is dit vermoedelijk te wijten aan zijn haar bijzondere dialectiek… deze is gedurende lange tijd gefocust op het conflict ‘Trotski-Stalin’. De jonge hoofdredacteur Abraham Waynzstok, ook bekend als ‘Abraham Léon’ (1918-1944) en eveneens bekend als auteur van “De Marxistische opvatting van het Joodse vraagstuk,” wil de krant naar voren schuiven als de ‘ontwaker’ van het proletarische bewustzijn en als fervente aanhanger van het Rode Leger. Dit terwijl hij strijdt tegen het ‘reactionaire stalinisme’ en de ‘bureaucratische dictatuur’ die in de Sovjet-Unie van kracht is. In een tijd waarin het verzet van het Rode Leger tegen de nazi-bezetter een bron van hoop vormt voor vele tegenstanders van de ‘Nieuwe Europese Orde’ (hetgeen het geval was in de arbeidersklasse), was dit betoog ongepast. La Voie de Lénine veroordeelt tegelijkertijd ook het "Duitse imperialisme", het "Angelsaksische kapitalisme" en zelfs "de Belgische bazen". Ze bekritiseert ook alle andere verzetsbewegingen ("reactionairen"), met inbegrip van orthodoxe communisten die gezien worden als "contrarevolutionairen". Het is begrijpelijk dat dergelijke opmerkingen haar zwakke weerklank verklaren. La Voie de Lénine predikte net als haar Vlaamse tegenhanger De Eenige Weg (die in 1943 Klassenstrijd werd), in een leemte en overleefde dankzij een dun netwerk van aanhangers, afgesneden van de echte wereld.
José GOTOVITCH (dir.), Guide de la presse clandestine de Belgique, Bruxelles, Centre de Recherches et d'Etudes historiques de la Seconde Guerre Mondiale, 1991, IV + 214 p.
Marc LORNEAU, "Le mouvement trotskyste belge : septembre 1939-décembre 1964", dans Courrier Hebdomadaire du CRISP, n°1062-1063 du 21 décembre 1984.
La Voie de Lénine, online: https://warpress.cegesoma.be/f...
De eenige weg, online: https://warpress.cegesoma.be/nl/node/41260
Klassenstrijd, online: https://warpress.cegesoma.be/n...
