August Borms (1878-1946) is een boegbeeld van de collaboratie in de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Geëxecuteerd in 1946. Vlaams-nationalistisch martelaar.
Activist en symbool
Borms is voor de Eerste Wereldoorlog actief als flamingant in het Waasland en Antwerpen. In 1915 evolueert hij naar het activisme. Hij ontpopt hij zich tot een van de belangrijkste collaborateurs. Hij treedt toe tot de in 1917 opgerichte Raad van Vlaanderen waarin hij verregaande collaboratie met de bezetter bepleit. Op 22 december 1917 roept hij namens de Raad van Vlaanderen de Vlaamse onafhankelijkheid uit. In 1919 wordt hij wegens collaboratie ter dood veroordeeld maar zijn straf wordt omgezet in een levenslange gevangenisstraf.
Instelling : CegeSoma
Collectie : Spronk
Auteursrechten : Spronk
Originele legende : Zonder originele legende
In de loop van de jaren twintig wordt hij een symbool van de strijd voor amnestie voor activisten en van het Vlaamsgezinde ongeduld over het uitblijven van wettelijke taalgelijkheid. Zo wordt hij door de Vlaams-nationalistische Frontpartij uitgespeeld bij een tussentijdse verkiezing in december 1928 in het arrondissement Antwerpen. De massale steun van de kiezer voor Borms overtuigt de politieke klasse dat de taalgelijkheid en amnestie onvermijdelijk zijn. Borms komt vrij in 1929 en wordt nu een symbolisch boegbeeld van het anti-Belgisch Vlaams-nationalisme.
Collaborateur en martelaar
In mei 1940 wordt Borms opgepakt als staatgevaarlijk element en weggevoerd naar Frankrijk. Tijdens de bezetting is hij alomtegenwoordig in de pro-Duitse propaganda. Hij bekleedt geen leidinggevende positie, uitgezonderd in een naar hem genoemde commissie die onder druk van de bezetter schadevergoedingen uitkeert aan activisten. In 1945 krijgt hij opnieuw de doodstraf en op 12 april 1946 sterft hij voor het vuurpeloton.
Al meteen na zijn dood bloeit een martelarencultus rond zijn persoon. Een vergoelijkend Borms-gedicht van de bekende Vlaamse schrijver Willem Elschot uit 1957 baart opzien. Aan zijn graf in Merksem vinden Bormsherdenkingen plaats waar in de jaren zeventig enkele duizenden Vlaams-nationalisten aan deelnemen. Tot vandaag is er in Antwerpen een Borms Documentatie- en Actiecentrum dat zijn nagedachtenis levendig houdt.
Bibliografie
Van Everbroeck, Christine, and Hilde Keteleer. August Borms: Zijn Leven, Zijn Oorlogen, Zijn Dood: De Biografie. Antwerpen: Meulenhoff/Manteau, 2005.
