Hendrik Elias (1902-1973) is een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus. Tweede leider van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Ter dood veroordeeld wegens collaboratie.
Elias loopt een academische carrière als historicus mis wegens zijn anti-Belgische politieke activiteit. In het begin van de jaren dertig wordt hij advocaat en verkozen in de Kamer op een Vlaams-nationalistische lijst voor het arrondissement Gent-Eeklo. In 1933 treedt hij toe tot het VNV waarin hij na Staf De Clercq de belangrijkste leider wordt. Hij schrijft de programmateksten en behoort in de Raad van Leiding tot de vleugel die een autoritair geleide Vlaamse deelstaat in een Belgische confederatie nastreeft.
Elias sluit zich aan bij de meer radicale politiek van Staf De Clercq die tot een collaboratie met de bezetter leidt. Hij zet een stap terug in de partij door in december 1940 onder de autoriteit van de Duitse bezetter het ambt van commissaris-burgemeester van de stad Gent te aanvaarden. Als De Clercq op 22 oktober 1942 overlijdt, wordt hij de tweede leider van het VNV. Hij breekt met de Groot-Duitse fractie in de collaboratie, maar zet wel de collaboratiepolitiek van zijn voorganger verder.
Elias wordt in 1947 wegens collaboratie ter dood veroordeeld maar ontvangt gratie in 1951. Tijdens zijn levenslange gevangenisstraf schrijft hij standaardwerken over de geschiedenis van de Vlaamse beweging. Hij is ook adviseur van Frans Van der Elst, een van de stichters van de Volksunie die Elias’ advocaat was.
In manifestaties voor amnestie wordt zijn vrijlating geëist. In 1959 komt hij vervroegd vrij. Tien jaar later ontvangt hij de Prijs der Vlaamse Provincies voor zijn historisch werk, ondanks protest van oud-verzetsorganisaties.
Verstraete, Pieter Jan. Hendrik Jozef Elias. Biografie. Kortrijk: Pieter Jan Verstraete, 2005.
