De BNB (in het Frans ‘Mouvement national belge’ MNB) wilde van in het begin een verzetsbeweging zijn die alle patriotten verenigde in een organisatie die leek op die van het Onafhankelijkheidsfront. De aanhoudingen van februari 1944 zouden zo’n ontwikkeling beletten.
De BNB werd in december 1940 te Brussel opgericht en kwam vanaf 1941 op kruissnelheid dankzij de ook in persmilieus actieve hoge ambtenaar Camille Joset die al tijdens de Eerste Wereldoorlog in het verzet stond. Deze grote patriot en katholiek trok vooral kleine en middenklasse-burgerij aan die erg belgicistisch was, zeer anti-Duits en die tevreden was met het bestaande politieke en sociale regime in België . In overeenstemming met de tijdsgeest waren zij evenwel niet tegen een versterking van de uitvoerende macht ten nadele van de wetgevende.
Maar wat voor deze meestal Franstalige middenklasse vooral telde, was met alle middelen te helpen om de bezetter eruit te krijgen. Om dat doel te bereiken aarzelde de BNB niet samen te werken met groepen die rechtser waren dan zij (in april 1942 het Belgisch legioen en de Nationale Koningsgezinde Beweging) of net linkser (in september 1942 het Onafhankelijkheidsfront) . Maar verschillende aanhoudingen, o.a. die van Joset deden het eerste plan mislukken. Ook een tweede poging o.l.v. de opvolger van Joset, Raymond Defonseca, politiecommissaris in Sint-Gillis, ging niet door omdat een aantal aanwijzingen de BNB konden doen geloven dat het OF haar wilde opslorpen.
Ondertussen bleef de beweging niet stilzitten. In augustus 1941 lanceerde ze het sluikblad La Voix des Belges (De Stem der Belgen) dat echte journalistieke kwaliteiten had en in het hele land verdeeld werd. In september van hetzelfde jaar werden er contacten gelegd met de clandestiene inlichtingsdienst Mill waarvoor vele inlichtingen ingewonnen werden. Vanaf 1941 werd er ook meegeholpen aan het doorsluizen van mensen naar Engeland. Van de zomer 1943 tot begin 1944 werkte de beweging zelfs actief mee aan het ontsnappingsnet Comète voor geallieerde piloten. Door vele groepsleden in administraties kon ze vanaf eind 1942 relatief veel hulp bieden aan Joden en vooral aan werkweigeraars. Bedienden van de post die lid waren van de BNB konden een zeer groot aantal verklikkingsbrieven onderscheppen. En tenslotte waren er de actiegroepjes die kleine sabotages uitvoerden.
In de zomer 1943 werden er agenten uit Groot-Brittannië gedropt om de sterkte van de verschillende verzetsgroepen te evalueren. De goede organisatie van de BNB, haar trouw aan de regering te Londen en de professionele kwaliteiten van veel van haar leden maakte grote indruk. De Belgische overheden dachten er dan ook aan om van de beweging een van hun belangrijkste draaischijven te maken voor de bevrijding. In februari 1944 werd dus een organisator gedropt met geld en actieplannen voor de komende maanden. Maar net dan werd de BNB getroffen door een ongeziene repressie. De leiders met de meeste ondervinding, het gros van haar materiaal en haar belangrijkste communicatiemiddelen moesten eraan geloven. De beweging die toch meer dan 15.000 erkende leden zou tellen, kon dus niet de rol spelen die haar was toebedacht.
Dujardin, Jean, “De Belgische Nationale Beweging. Aktiviteiten inzake inlichtingen en aktie (1941-februari 1944)”, in Bijdragen tot de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, 2, 1972, p. 115-185.]
