Wie door het militair gerecht wordt veroordeeld of op de ‘lijst van de krijgsauditeur’ terecht komt in het kader van de burgerlijke epuratie, verliest burgerlijke en politieke rechten, zoals het stemrecht of het recht om op te treden als beheerder van een vennootschap). Dit voor een bepaalde periode of levenslang. Wie zonder veroordeling zijn rechten verliest, kan zich tegen die beslissing verzetten bij de burgerlijke rechtbank. Bijna de helft van wie op de lijst van de krijgsauditeur belandt (zo’n 43.000 personen), vecht die beslissing met succes aan.
De gevolgen van het verlies van rechten zijn verstrekkend: niet alleen kan de betrokkene niet meer deelnemen aan het politieke leven, hij of zij mag ook bepaalde economische activiteiten niet langer uitoefenen of kan niet langer dezelfde maatschappelijke rol vervullen als een gewoon burger.
De wetgever stelt in 1945, 1948 en 1952 meer en meer mensen in de mogelijkheid om het verval van rechten voor de rechtbank van eerste aanleg geheel of ten dele ongedaan te maken. De wet van 30 juni 1961, de zogenaamde wet-Vermeylen, bezegelt die evolutie en zorgt ervoor dat er via verschillende procedures een einde komt aan het grootste deel van de vervallenverklaringen. Deze wet komt snel tot stand om een Europese veroordeling van België te vermijden, na een klacht van Raymond De Becker, een kopstuk van de Franstalige collaboratie. De wet-Vermeylen zorgt ervoor dat een jaar of tien later nog slechts tien procent van het verval van rechten gehandhaafd blijft. Het gaat bijvoorbeeld om voortvluchtigen of mensen die geen rechtsherstel vragen.
Aerts, Koen, Dirk Luyten, Bart Willems, and Paul Drossens. Was Opa Een Nazi? Speuren Naar Het Oorlogsverleden. Tielt: Lannoo, 2017.
Aerts, Koen. “Repressie Zonder Maat of einde?” De Juridische Reïntegratie van Collaborateurs in de Belgische Staat Na de Tweede Wereldoorlog. Gent: Academia Press, 2014.
