De naam Youra Livschitz (1917-1944) zal steeds verbonden blijven met de roemruchte overval op het XXe konvooi. De avond van 19 april 1943 slaagde het trio Livschitz - Robert Maistriau - Jean Franklemon er inderdaad in de deuren van een wagon van een konvooi richting Auschwitz te openen.
Youra Livschitz was een telg uit een welgestelde Bessarabische familie die sedert 1927 in België verbleef. Hij bezocht het atheneum van Ukkel waar hij vriendschappen sloot die tot in de clandestiniteit bleven duren. In 1935 schreef hij zich in aan de Vrije Universiteit Brussel ULB als geneeskundestudent. Als progressistisch militant organiseerde hij mee de Studiekring Vrij onderzoek en zat in de redactie van haar tijdschrift. Het is ook dan dat hij het koppel Yvonne Groisman - Hertz Jospa leerde kennen. Ondanks de sluiting van de ULB in november 1941 en de anti-joodse verordeningen legde hij examens af voor de centrale jury en rondde zijn geneeskundestudies af in 1942. Maar als Jood kreeg hij al snel beroepsverbod opgelegd.
Het was in het Joods Verdedigingskomité dat het idee groeide een konvooi aan te vallen. Voor het Onafhankelijkheidsfrontwas zo’n onderneming te riskant. Drie verzetslui, oud-leerlingen van het atheneum van Ukkel bespraken de zaak in het atelier Marcel Hastir en besloten de zaak alleen aan te pakken. De vierde man, Richard Altenhoff, leverde het enige wapen van het trio maar nam uiteindelijk niet deel aan de overval. Het drietal Livschitz, Robert Maistriau en Jean Franklemon reden met de fiets van het Meiserplein naar Schaarbeek. Zij hadden tangen bij en een stormlantaarn afgeschermd met rood papier waarmee ze erin slaagden de trein te laten stoppen in een bocht tussen de stations Boortmeerbeek en Haacht. Met een tang konden ze een wagon openwrikken en zeventien mensen doen wegvluchten. De geschiedenis van het XXe konvooi hield daar niet op: verder tijdens de reisweg konden nog andere mensen vluchten dankzij gereedschap dat ze in de kazerne Dossin gestolen hadden en ongezien op de trein gesmokkeld. In totaal konden 236 mensen ontsnappen (op 1.631 weggevoerden); 26 ervan werden gedood, 90 terug opgepakt (cijfers van « Kazerne Dossin »), maar 120 bleven definitief ontsnapt.
Jean Franklemon werd snel aangehouden maar Robert Maistriau kon onderduiken voor hij op zijn beurt in maart 1944 werd gearresteerd. Beiden zouden de deportatie overleven. De vierde man, Richard Altenhoff, werd begin juli 1943 aangehouden en kort daarna terechtgesteld. Youri Livschitz zelf werd een eerste keer aangehouden op 14 mei 1943 maar slaagde erin een van zijn bewakers zwaar te verwonden en te ontsnappen. Hij werd op 26 juni opnieuw opgepakt toen hij met zijn broer Alexandre poogde het land uit te raken. Hij werd opgesloten te Breendonk en op 17 februari 1944 op de Nationale schietbaan gefusilleerd, een week na zijn broer Alexandre (Choura).
Schreiber Marion, Stille rebellen : de overval op deportatietrein nr. 20 naar Auschwitz, Amsterdam/Antwerpen, Atlas, 2001, p. 19-31 en andere].
Maxime Steinberg en Laurence Schram, Transport XX Mechelen - Auschwitz; onder redactie van Ward Adriaens. – Mechelen, Joods Museum van Deportatie en Verzet, 2008.
