Hoewel ze voorlopers waren in de strijd tegen de bezetter en hun clandestien blad Le Monde du Travail één van de titels van de sluikpers was die tijdens de bezetting het meest regelmatig verscheen, kunnen we bij de bevrijding spreken van de “Luikse leegte”, zozeer heeft de Duitse repressie in deze federatie toegeslagen. Onder de slachtoffers, één van de Luikse beloftes, René Delbrouck, in 1936 tot volksvertegenwoordiger verkozen…
Als metaalarbeider wordt Delbrouck omwille van zijn vakbondswerk meermaals ontslagen. Hij sluit aan bij de socialistische beweging en wordt bediende. Zijn parcours is ook sterk verbonden met zijn engagement als verantwoordelijke voor de Jonge Socialistische Wacht in Luik. In 1932 wordt hij verkozen tot gemeenteraadslid in Ougrée. Vier jaar later wordt hij volksvertegenwoordiger en in 1939 schepen in zijn gemeente. Zijn politiek engagement hangt nauw samen met de strijd tegen het fascisme. Hij kiest resoluut voor de linkervleugel van de partij en staat erg kritisch tegenover de lijn die de BWP aanhoudt, vooral bij de erkenning van de “regering van Burgos”. Net als velen van de Luikse federatie van de BWP uit hij herhaaldelijk kritiek op het buitenlands beleid van de regering, dat belichaamd wordt door Paul-Henri Spaak, nochtans ook een socialist zoals Delbrouck.
Al in de zomer van 1940 kiest hij voor het verzet. Samen met zijn vriend Charles Rahier die hij in de jaren 1930 bij de Socialistische Jonge Wacht ontmoet heeft, zet hij één van de eerste clandestiene bladen op, Résurrection. De eerste nummers zijn scherp en radicaal van toon. Hij stelt de BWP en haar “plat reformisme” tijdens de jaren ’30 aan de kaak. Het blad is ook erg kritisch over Hendrik De Man en zijn berucht Manifest waarin hij de ontbinding van de BWP decreteert. Natuurlijk krijgt ook de bezetter er flink van langs. Na zes nummers wordt Résurrection Le Monde du Travail, één van de belangrijkste sluikbladen, dat tijdens de bezetting 88 keer verschijnt. De radicale toon van het begin mildert beetje bij beetje als er zich bij de twee jonge initiatiefnemers meer ervaren militanten aansluiten. Maar de geest blijft strijdvaardig, getuige de oproepen om in 19411ste mei te vieren.
Op 22 juni 1941, na de invasie van de Sovjetunie door de Wehrmacht, gaat de bezetter over tot een golf van arrestaties. Vooral de communisten worden geviseerd. Enkele socialisten van de linkervleugel van de partij en trotskistische militanten worden ook aangehouden. Onder hen René Delbrouck. Een paar weken eerder had de bezetter hem al uit zijn schepenambt ontzet. Hij wordt eerst opgesloten in het fort van Hoei en maakt deel uit van het konvooi van 22 september 1941. Het gaat om het eerste konvooi naar Duitsland. 250 politieke gevangenen worden ermee afgevoerd, waarvan 149 uit het fort van Hoei en de anderen uit het kamp van Breendonk. 17 van hen zijn afkomstig van Ougrée. Het grootste deel van het contingent komt trouwens uit het Luikse arbeidersmilieu. Amper 50 van hen overleven de oorlog. René Delbrouck is één van de slachtoffers. Hij sterft op 20 juni 1942, iets minder dan een jaar na zijn aanhouding. De officiële doodsoorzaak is hartfalen. Maar feitelijk waren de omstandigheden van de hechtenis bijzonder hard zoals blijkt uit het hoge aantal slachtoffers van het konvooi. Zijn familie wordt op 24 juni 1942 op de hoogte gebracht.
De clandestiene Le Monde du Travail brengt hem hulde in het nummer van augustus 1942. Het solidariteitsfonds van het blad wordt onmiddellijk omgedoopt ter ere van René Delbrouck en Georges Truffaut die in Groot-Brittannië overleden is. De twee mannen blijven verbonden in het eerbetoon van de Luikse federatie van de BSP in oktober 1947 bij de repatriëring van hun stoffelijk overschot. Het solidariteitsfonds Delbrouck-Truffaut dat tijdens de bezetting werd opgericht, zet zijn werk voort, eerst door hulp aan de kinderen van weggevoerden en gefusilleerden, later steunt het achtergestelde jongeren in het algemeen. In zijn gemeente wordt in juni 1945 een René Delbrouckstraat ingehuldigd en het plaatselijk cultureel centrum draagt ook zijn naam. Hij wordt tevens postuum erkend als politieke gevangene en “weerstander van de sluikpers”.
Flagothier-Musin Linda, Liège. Histoire des Fédérations 1895/1985, Bruxelles, PAC, 1985.
Gotovitch José, “Histoire de la déportation: le convoi du 22 septembre 1941” in Cahiers d’Histoire de la deuxième guerre mondiale/Bijdragen tot de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, Bruxelles/Brussel, Pierre De Meyere, 1967, pp. 95-126.
Kesteloot Chantal, Le mouvement socialiste clandestin (1940-1945), Mémoire de licence en histoire, ULB, 1984-1985.
