Dr. René Reding was de bezieler van de Aide médicale à la Belgique, een organisatie die de bevoorrading van het bezette België vanuit Lissabon op poten zette. De AMB haalde het einde van de oorlog niet, volgens Reding het gevolg van machinaties van eerzuchtige politici en diplomaten.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was de toen vijftigjarige dr. René Reding al lange tijd een internationale autoriteit op het vlak van het kankeronderzoek. Als directeur van de Fondation Yvonne Boël-Solvay stelde hij zich in mei 1940 ten dienste van het Belgische Rode Kruis, dat hem vroeg België zo snel mogelijk te verlaten. Zijn internationale wetenschappelijke contacten zouden hem immers in staat stellen het vaderland op een betere manier te dienen vanuit het buitenland. Hij trok richting Latijns-Amerika maar strandde uiteindelijk in Lissabon, waar hij technisch raadgever van het Portugese ministerie van Volksgezondheid werd en medewerker van een centrum dat onderzoek deed naar kankerbestrijding.
Daarnaast overtuigde hij de Belgische gezant graaf Baudouin de Lichtervelde van de noodzaak om een hulporganisatie op te richten die vitaminen en levensmiddelen naar het bezette land kon vervoeren. Met de steun van de graaf en zijn vrouw, een aantal Portugese prominenten en Belgische vertegenwoordigers van onder anderen Sofina en Solvay, kon Reding dat najaar de Aide médicale à la Belgique oprichten. Van april 1941 tot september 1942 heeft de organisatie voor zeventienduizend ton voeding kunnen aankopen die in veertig konvooien richting het bezette land zijn vervoerd. Tegen de zin van Reding nam een Portugese firma vanaf dan de aankoop en het transport van de goederen over. Dat was het gevolg van een beslissing van de Belgische regering in Londen.
In een interview met een medewerker van het CegeSoma eind 1972 bracht Reding zijn versie van hoe dit allemaal gelopen was. Volgens hem konden een aantal ministers in Londen en een aantal diplomaten en expats in Lissabon het niet verkroppen dat een privépersoon vanuit België in Lissabon aankwam en bijna uit het niets een succesvol en voor de reputatie van de regering cruciaal initiatief uit de grond stampte. Kop van jut was graaf André de Kerchove de Denterghem, die vanaf begin 1941 in opdracht van de regering de AMB en een aantal kleinere bevoorradingsinitiatieven coördineerde. De Kerchove had kennelijk een dusdanige invloed op minister van buitenlandse zaken Spaak dat hij er eerst in slaagde om het diplomatieke posthoofd de Lichtervelde te laten vervangen door zijn collega en vertrouweling André Motte, en uiteindelijk de AMB door een firma die geen ervaring had in de aankoop van levensmiddelen.
Reding verklaarde dat politieke ambitie aan de basis lag van de vijandigheid tegenover hem en zijn organisatie. De Kerchove, die naast een diplomatieke ook een politieke carrière had uitgebouwd als provinciegouverneur en senator, zou zijn positie als coördinator van de bevoorrading hebben willen gebruiken als politieke springplank na de oorlog. Volgens Reding had de Kerchove hem daarom willen elimineren. Als geslepen politicus zou hij Spaak hebben kunnen overtuigen dat net Reding de ambitie had om electorale munt te slaan uit zijn imago als de man die het hongerlijdende België van voedsel had voorzien. Dat wilde Spaak niet laten gebeuren.
In het conflict tussen Reding en de Kerchove speelde echter ook de onenigheid tussen Leopold III en zijn ministers mee. Reding representeerde de Kerchove (en Motte) als radicaal tegen de Koning, terwijl hijzelf (en graaf de Lichtervelde) een veel genuanceerdere positie innamen. Zij erkenden dat de vorst in de onmogelijkheid verkeerde om te regeren, maar lieten duidelijk blijken dat ze tegelijk trouw bleven aan de Koning en absoluut niet konden aanvaarden dat Leopold en zijn entourage de Belgische zaak zouden hebben verraden. Volgens Reding, die in Lissabon steevast een speld met het koninklijke wapenschild op zijn das droeg, pleegden zijn tegenstanders landverraad met verdachtmakingen aan het adres van de Koning.
Tijdens de laatste oorlogsjaren hield Reding zich aanvankelijk nog bezig met zijn onderzoek als technisch raadgever van de Portugese regering. Nadien probeerde hij via Londen het Belgische leger te vervoegen. Motte zou op aansturen van de Kerchove geweigerd hebben zijn visum goed te keuren. Ook met Spaak kwam het niet meer goed. Toen Reding op het einde van de oorlog een vergoeding vroeg voor geleden schade, zou hij die van Spaak enkel hebben gekregen als hij beloofde de regering niet in opspraak te brengen in kwesties die te maken hadden met de bevoorrading. Reding weigerde en begon zelfs een rechtszaak tegen Spaak.
In 1962 publiceerde hij zijn rapport over de bevoorrading door de AMB. De centrale boodschap was dat privé-initiatieven zoals die van zijn organisatie ervoor gezorgd hadden dat de Belgen tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de hongersnood zijn kunnen ontsnappen. Particulieren (zoals hem) waren in staat politieke obstakels te overwinnen en konden veel doortastender optreden dan de betrokken regeringen die in een oorlogspsychose zouden vastgezeten hebben. Naast het voorwoord van het boek prijkt een grote foto van een affiche van de AMB. We zien hongerige kinderen, vrouwen en ouderen met daarboven aan de hemel het gelaat van Koningin Astrid, de overleden vrouw van Leopold III, en de woorden “En souvenir de moi, sauvez-les!”
Weer in België na de oorlog had Reding zijn werk als arts hernomen en had hij de Ligue pour la Prévention du Cancer opgericht, waaraan hij later …et la Défense de la Santé publique contre la pollution de l’air et des aliments aan toevoegde. Reding was al vierentachtig toen hij Sauvez notre planète publiceerde, een vulgariserende synthese van het tot dan bekende wetenschappelijke onderzoek over de effecten van milieuvervuiling op de levenskwaliteit van de mens in het atoomtijdperk. Via het informeren van de publieke opinie wilde hij met dit boek de politici voor hun verantwoordelijkheid stellen.
Bernardo y Garcia, Luis Angel, Le Ventre des Belges. Une histoire alimentaire des temps d’occupation et de sortie de guerre (1914-1921 & 1939-1948), Bruxelles, 2017.
CegeSoma AA2268/555, Interview met Dr. René Reding door Henri Fassbender, 12 oktober 1972.
Reding, René, Le ravitaillement de la Belgique à partir du Portugal au cours de la guerre 1940-1945 : rapport sur l'activité de l'aide médicale à la Belgique, Brussel, 1962.
Reding, René, Sauver notre planète, Paris, 1974.
