De gerechtelijke politie bij het parket treedt op wanneer de bestuurlijke politie, belast met de ordehandhaving en de misdaadpreventie, er niet in slaagt een misdrijf te voorkomen. In opdracht van de procureur des Konings of een onderzoeksrechter spoort zij de misdrijven op, verzamelt de bewijzen en levert de verdachten over aan de instantie belast met de vervolging. Onmiddellijk na de bevrijding zijn sommige agenten en officieren van de gerechtelijke politie eveneens ingeschakeld bij het onderzoek naar collaboratie. Aanvankelijk rapporteren zij aan de procureur des Konings. Vanaf eind september 1944 zijn ze verbonden aan het krijgsauditoraat. In 1946 treden de meesten terug in dienst van de gerechtelijke politie bij het parket.
De agenten en officieren van de gerechtelijke politie bij het krijgsauditoraat helpen de krijgsauditeur bij het onderzoek. Zij ondervragen personen die verdacht zijn van collaboratie, verhoren getuigen, slachtoffers en medeplichtigen, nemen akte van klachten, verrichten huiszoekingen en winnen informatie in bij politie- of inlichtingendiensten. De processen-verbaal doen formeel verslag van deze onderzoeksdaden. De meeste verdachten gaan er dieper in op de ten laste gelegde feiten. Deze aantijgingen kunnen betrekking hebben op het lidmaatschap van een collaborerende organisatie of Duits organisme, zoals bijvoorbeeld het VNV, Rex of de Organisation Todt, maar ook verklikking, verspreiding van propaganda en andere vormen van hulp aan of samenwerking met de vijand komen aan bod. De processen-verbaal zeggen strikt gezien niets over de schuld of onschuld van de verdachte. Daarover beslist het militair gerecht.
Het verslag varieert uiteraard naargelang van de persoon aan het woord: een hoofdverdachte, een medeplichtige, een slachtoffer of getuige. De verdachte zal steeds een zo positief mogelijk beeld over de eigen motieven en daden presenteren en waarschijnlijk bepaalde zaken verzwijgen of zelfs ontkennen. Omgekeerd zal de persoon die iemand aanklaagt de tegenpartij vaak in een slecht daglicht plaatsen en weinig of geen positieve elementen aanbrengen. De datum van ondervraging is ook relevant. Sommige beweringen worden later ontkracht door nieuw bewijsmateriaal. Indien er voldoende bezwarende elementen zijn, stelt de gerechtelijke politie na de ondervraging de verdachte ter beschikking van de krijgsauditeur, die het onderzoek verder in handen neemt. Indien van toepassing vermeldt het proces-verbaal de interneringsbeslissing van de burgemeester, de procureur des Konings of andere bevoegden die de internering kunnen bevelen.
De originele processen-verbaal zijn overgemaakt aan het militair gerecht en gevoegd bij het gerechtelijk dossier. In het archief van de gerechtelijk politie liggen de dubbels. Deze dubbele exemplaren zijn niettemin zelden bewaard. Enkel de archieven van de gerechtelijke politie bij het parket van Antwerpen en van Gent bevatten integrale reeksen. Het gaat nagenoeg exclusief om inwoners van de gerechtelijke arrondissementen Antwerpen en Gent, goed voor respectievelijk 2.356 en 5.544 processen-verbaal, bewaard in het Rijksarchief Antwerpen-Beveren en het Rijksarchief Gent.
De processen-verbaal zijn genummerd en chronologisch geordend op datum van opmaak. In Antwerpen zijn ze bovendien geklasseerd op plaats van verhoor, bijvoorbeeld Koningin Elisabethlaan, Harmonie of Dierentuin. Wie de processen-verbaal wil raadplegen, wendt zich eerst tot de medewerkers van het Rijksarchief van Antwerpen-Beveren of van Gent. Zij kunnen via een steekkaartenreeks op persoonsnaam nagaan of er daadwerkelijk een proces-verbaal is opgemaakt. Als die zoektocht positief is, moet in een laatste stap nog schriftelijke toestemming tot raadpleging gevraagd worden aan de procureur-generaal bij het hof van beroep in Antwerpen of Gent.
