Baeck Camiel

In 1941-1942 is hij actief in het faciliteren van de politieke bijeenkomsten in Mechelen, zoals herdenkingen en ontvangsten van de VNV-leiding. Hij steunt ook de werving voor het Oostfront (zie Oostfrontvrijwilligers). Hij is ook lid van de Dietse Militie/Zwarte Brigade en referent bestuurspolitiek van het VNV. Hij valt ook op door een actief beheer van lijsten met politieke tegenstanders. Als in juli 1941 maakt hij de lijst met bezitters van een illegaal radiotoestel. Hij steunt actief het opmaken van de lijst van zogenaamde ‘ongure elementen’ in het kader van de tewerkstelling, en laat na aanslagen ook telkens lijsten met tegenstanders opmaken. Hij heeft gedurig contact met de Duitse Feldgendarmerie en de Werbestelle. Wanneer een granaat ontploft bij het gebouw van de Nationale Bank, worden diverse gijzelaars tijdelijk aangehouden, waaronder diverse leden van de Mechelse politie.

Baeck maakt zijn reputatie als eigenzinnig iemand snel waar. Waar het de voedselvoorziening betreft, kan dat deels positief zijn omdat hij de lokale voedselvoorziening boven het algemeen belang plaatst. Hij verbiedt bijvoorbeeld de export van Mechelse groenten en fruit, wat eigenlijk niet binnen zijn bevoegdheid ligt en waarvoor de provincie hem op de vingers tikt.

Dat die eigenzinnigheid zijn politiek radicalisme versterkt, wordt duidelijk bij de uitvoering van de verplichte tewerkstelling in Duitsland. Secretaris-generaal Romsée van Binnenlandse Zaken die ook lid is van het VNV, verbiedt in principe medewerking aan de uitvoering van deze Duitse verordening. Met name het inhouden van voedselzegels voor onderduikers leidt eind 1942 en in het voorjaar 1943 tot veel onduidelijkheid en discussie. Baeck is voorstander van een strenge politiek t.o.v. onderduikers en ontwikkelt een directe lijn met de bevoegde Duitse diensten: de Werbestelle en de Feldgendarmerie. Een intern advies aan de gouverneur (2 februari 1943) spreekt hier van “eigenzinnig gedrag” aangezien Baeck “in tegenstrijd met onze onderrichtingen vraagt of hij niettemin op eigen initiatief toch mocht medewerken aan de daadwerkelijke uitvoering dezer verordening”. 

Het eigengereid gedrag van Baeck uit door het negeren van de regels en procedures, bijvoorbeeld bij het aanwerven of bevorderen van ambtelijk personeel. Dit wordt in 1942 al opgemerkt door de controlerende provinciale overheid. In 1943 worden twee interne onderzoeken over hem gevoerd door de provinciale overheid. Het eerste onderzoek wordt waarschijnlijk gelanceerd vanuit de gemeentelijke administratie van Mechelen. De collega’s die elke dag met Baeck moeten samenwerken merken misschien dat hij onder vuur ligt, en verzamelen een reeks bezwarende getuigenissen over het persoonlijk en ambtelijk gedrag van de burgemeester. Ondanks het feit dat de klachten anoniem zijn, start de provincie begin 1943 een onderzoek. De klachten betreffen diverse vormen van financiële fraude, onrechtmatige benoemingen bij het stadspersoneel waarbij tegenstanders opzij worden gezet en vertrouwelingen worden benoemd of bevorderd, en enkele elementen uit het persoonlijke leven van Baeck.

Het advies aan de gouverneur van het tuchtonderzoek van de provincie besluit op 2 februari 1943 dat “(…) met een zekere eigenzinnigheid het zich plaatsen boven wetten en besluiten ten laste van burgemeester Baeck kan weerhouden. Alhoewel sommige plaatselijke wetsovertredingen worden vastgesteld, kan nochtans geen sprake zijn van een totale persoonlijke onkundigheid of werkelijke onbekwaamheid van den burgemeester (…)”. De arrondissemenscommisaris bevestigt op 9 februari 1943 dat Baeck vooral door zijn “autoritair optreden” veel conflicten in zijn omgeving veroorzaakt. Hoewel men dus – wellicht om pragmatische en strategische redenen –  tolerant is voor het optreden van Baeck, is gouverneur Wildiers intern niet opgezet met de reputatieschade voor het VNV.

Wildiers klaagt op 15 februari 1943 bij algemeen partijsecretaris Ernest Vanden Berghe: “De burgemeester geeft den indruk 100% overtuigd te zijn (…). Echter gaat hij veel te voortvarend te werk (…) en bekommert hij zich om de (…) door te voeren hervormingen, weinig om wettelijkheid en verworven recht. Hierdoor krenkt hij de algemene opinie en sticht ten slotte door zijn gebrek aan tact en geduld voor de beweging meer kwaad dan goed”. Er komt een nieuw tuchtonderzoek en hoewel gouverneur Frans Wildiers ditmaal de burgemeester wel lijkt te willen sanctioneren en verhaal gaat halen bij secretaris-generaal Romsée, doet die laatste niets. De Duitse Kreiskommandantur grijpt in en neemt de burgemeester in bescherming: ze nemen op 9 augustus 1943 het onderzoek over om het vervolgens te seponeren. Het illusreert dat Baeck een vertrouweling is van de Duitse bezetter en zo zijn eigen partij kan passeren. In het voorjaar van 1944 komt het zelfs tot harde woorden met Wildiers op diens kabinet. Het illustreert ook wat blijkt uit tal van getuigenissen, namelijk het autoritaire en eigenzinnige karakter van burgemeester Baeck.

Op 2 september 1944 vlucht burgemeester Baeck met twee VNV-schepenen uit Mechelen. Hij verdwijnt spoorloos en wordt op 27 juni 1946 door de Krijgsraad van Mechelen bij verstek ter dood veroordeeld voor politieke collaboratie (art. 118bis) en verklikking (art. 121bis). Op 11 september 1947 wordt hij bij toeval aangehouden in Barcelona, hoewel hij pas enkele maanden later geïdentificeerd wordt. Het Spanje van dictator Franco levert hem niet uit aan België. Baeck verblijft nog even in een Spaans klooster en emigreert dan definitief naar Argentinië. Zijn vrouw en negen kinderen vertrekken ook naar Argentinië in april 1948. Zoals andere veroordeelde collaborateurs in ballingschap, bouwt het gezin een nieuw leven uit in Argentinië, waar de nakomelingen tot vandaag nog altijd wonen.